Về Nguồn 1976 - CÁI CHANH CHUA CỦA NGƯỜI VIỆT QUA THƠ PHÚ - Mõ Sô Su
Posted: Thu Jul 11, 2024 8:19 pm
CÁI CHANH CHUA CỦA NGƯỜI VIỆT QUA THƠ PHÚ
Mõ tôi vốn là tên già mồm lắm chuyện nên từ bé đã có cái khoái đi tọc mạch việc riêng tư của người. Thưở đó Mõ tôi hay bỏ bê học hành, suốt ngày cứ lấp la lấp ló cửa nhà thiên hạ để nghe bố chửi con, vợ oánh chồng rồi đi rêu rao cho xóm làng cùng biết. Cả làng đều sợ Mõ. Mỗi khi trong làng có nhà nào cúng giỗ là Mõ đều mò đến. Ngồi vào bàn nào thì những người cùng bàn phải đứng dậy bỏ đi ngay, nhường cho Mõ một mình một cổ thảnh thơi ngồi. Trải qua bao năm dài nghe ngóng. Mõ có số vốn rất dồi dào về văn chương xỏ xiên xỏ lá chua như dấm.
Một hôm anh Tảo Him lờn chị Nhữ vợ bé cụ chánh Tổng, rồi hai người ngồi ôm nhau ở bụi tre gần đình làng. Mõ tôi trông thấy mới mách cụ Chánh. Cụ Chánh cho tráng đinh bắt anh Tảo Him trói lại rồi nọc ra đánh cho tám mươi gậy. Sau này anh Tảo Him biết Mõ tôi mách, anh ấy mới dụ Mõ ra bờ ao mà xem cái Tữn với cậu cả Thòn đang liếm lưỡi nhau. Ra đến nơi nhìn quanh nhìn quất chả thấy cái Tữn với cậu cả Thòn đâu cả, chợt anh Tảo Him ôm lấy Mõ mà quật Mõ ngã bổ ngửa, trói gô Mõ lại bằng dây mây, rồi anh lấy dao đẽo tre già làm côn đánh vào đít Mõ đủ một trăm sáu mươi cái. kể từ đó Mõ tôi đâm ra ngớ ngẫn mất cả trí nhớ, Văn Chương thu thập được bấy lâu quen béng cả. Đến khi qua Mỹ, Mõ quen với chị Tấm là con của cụ Kim Kê bán thuốc Bắc ở làng Còm huyện Mỹ Châu. Bà phán Nghị là bạn của bà Thông cũng ở chung làng. Bà Thông vẫn thuê anh Còn cấy lúa hàng năm. Anh Còn thì là bạn thân của anh cu Nhớn là anh họ của Mõ tôi. Hồi bé Mõ hay chăn trâu với anh cu Bé là em ruột của anh cu Nhớn lắm.
Mõ quen với chị Tấm được ba tháng nay, có lần Mõ khen chị Tấm đẹp y chang Khương Đại Vệ. Chị mới cốc Mõ một cái. May mắn quá, hình như chị cốc trúng huyệt Bách Hội trên đầu Mõ. Thế là Mõ lại có trí nhớ. Mà lại nhớ những truyện ngớ ngẫn ngày xưa, kể cả thơ phú mắng chửi nhau. Nhớ không hết nhưng cũng được bốn năm phần mười. Nay nhân dịp xuân về, Mõ buồn lắm vì phải xa làng xa nước. Mõ cứ nhớ mãi anh cu Bé cu Nhớn với lại cái Tèo cái Tẹo và cả cụ Kim Kê bán thuốc Bắc mà ngày xưa Mõ với cái Tèo cái Tẹo hay lẫn vào nhà cụ để ăn cắp táo tầu, Mõ nhớ lắm cái đầu húi trọc của anh cu Bé đã mười hai mười ba đầu, mà đầu còn có nhiều cái vẩy người ta vẫn gọi là cứt trâu lắm. Có lần Mõ chế là anh cu Bé lại đỏ cả mặt. Mõ cũng nhớ lắm con chó Cún cái của Mõ. Chả hiểu bây giờ nó đẻ được mấy lứa rồi.
Nẩy giờ Mõ kể lẩn thẩn quá. Để Mõ vào đề nghe. Nhở cái cốc của chị Tấm nên Mõ nhớ lại ít câu đối đáp chanh chua của người Việt ta. Một số câu chính tai Mõ đã nghe và một số nghe người khác kể lại cho Mõ. Mõ cam đoan với quý vị là đa số các câu trong nầy chưa hề được đăng tải trên bất cứ tập san hay sách báo nào. Nay nhân dịp hoa mai gần nở, con mèo ra đi, con rồng sắp đến, Mõ xin chép cả ra thân tặng quý vị đồng bào ruột thịt của Mõ, để còn tưởng nhớ tiền nhân. Quý vị đồng bào ơi, Mõ thương quý vị lắm.
Lốc... ốc... ốc... ốc... ốc... cốc cốc cốc cốc!
Lốc... ốc... ốc... ốc... ốc... cốc cốc cốc cốc!
Trình bà con làng nước hay:
1.- TÀI ỨNG ĐÁP CỦA TRAI GÁI
Đào là cô gái đẹp nhất và cũng nổi tiếng là chanh chua nhất từ thôn Thượng đến thôn Hạ.
Cả Ban năm nay gần ba mươi tuổi, Cả Ban đã đậu Tú Tài trong kỳ thi năm Bính Tuất vừa qua. Cả Ban được xem là một trong những người văn nhay chữ tốt ở trong làng.
Cả Ban để ý đến Đào, nhưng Đào lại không để ý đến cả Ban Một hôm cả Ban đang đi từ nhà đến đình để tham dự phiên họp Hội Đồng Kỳ Mục. Chợt thấy Đào đang ngồi cắt cỏ ở vệ đường. Cả Ban dừng lại và ướm thử:
Hởi cô cắt cỏ bên đường
Cho tôi cắt với chung tình làm đôi
Cô còn cắt nữa hay thôi
Cho tôi cắt với làm đôi vợ chồng
Nói xong cả Ban chắc hẳn trong lòng rằng thể nào Đào cũng phục lăn cái tài văn chương của mình. Nhưng không, Đào đứng phắt dậy xỉa xói vào mặt cả Ban:
Có cắt thì chị trả công
Mặt ấy chả đáng làm chồng chị đâu
Bao giờ muỗi đốt chết trâu
Thì chị mới phải làm dâu mẹ mày
Bao giờ kiến biết đi cầy
Thì chị mới gọi mẹ mày là u
"Trai cầu Vồng Yên Thế, giá Nội Duệ cầu Lim". Là câu tục ngữ của các cụ nhà ta ngày xưa đêy ám chỉ cái sắc sảo khôn ngoan của trai gái ở hai nơi trên thuộc tỉnh Bắc Ninh. Thật thế, gái Nội Duệ cầu Lim là những cô gái rất đẹp, rất khôn khéo nhưng cũng rất nghịch ngợm và chanh chua. Ngày nọ, có một vị khách từ Gia Lâm đến thăm người quen ở vùng này, khách đang lửng thửng tản bộ, bỗng nghe thấy tiếng con gái vang lên cớt nhã từ một căn nhà gần đó :
Hôm qua em mất cái quần thâm
Hôm nay em thấy chàng cầm ô đen
Hay là chàng lấy của em ?
Có tiếng các cô cười khúc khích ở bên trong. Khách ngao ngán lắc đầu rồi chuồn thẳng.
Lần khác, có chàng trẻ tuổi mãi tận Sơn Tây qua thăm bạn. Bước đến chiếc cầu tre dẫn vào làng, chàng trông thấy các cô đang ngồi giặt giũ và trò chuyện ở ven sông. Tiếu ngạo là máu chàng, chàng buông lời đùa cợt.
Thương em chả biết để đâu ?
Để vào tay áo lâu lâu lại...sờ.
Tiếng trò chuyện im bặt, một cô ngước lên lanh lảnh đáp lễ.
Thương anh cũng chẳng biết để đâu ?
Để vào khúc gỗ hai đầu sơn son.
Tức là chị nàng muốn để anh chàng vào cái...quan tài đấy quý cụ ạ. Chàng lắc đầu và cũng dông một mạch.
- o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o -
Một ngày đẹp giời nọ. Lại một vị khách nọ từ xa đến đó. Khách nhàn tản đi từng bước khoan thai trên con đường nhỏ dẫn vào làng. Dưới một thửa ruộng, khách trông thấy dăm cô đang thoăn thoắt cắt những nhánh lúa chín. Một hình ảnh trông đẹp mắt vô cùng. Khách đứng lại nhìn thật lâu. Khi khách vừa quay người bước thì một giọng con gái vang lên thánh thót.
Hỡi anh đi đường cái kia
Đố anh anh biết cỏ "nường" bao nhiêu ?
Khách giật nẩy mình, chẳng ngờ các cô ăn nói bạo dạn quá. Nhưng vốn là tay nhanh trí và thông minh, khách cười đáp lễ ngay.
Em về đếm cát bình hương
Bình hương bao nhiêu cát cỏ "nường" bấy nhiêu
Tất cả các cánh tay vịn vào thân lúa ngừng lại một lúc và các cô cùng...đau. Hắn lại đem cát ở bình hương thờ ông Tổ mình mà ví von như vậy thì đau thật. Tức quá, một cô lấy tay nắm vào bông lúa còn tay kia chỉ vào đám cỏ gần đó và trả đũa
Thân chị như bông gạo ở trên cây
Còn em như đám cỏ may bên đường
Rất tỉnh bơ, khách nhìn xuống đám cỏ như tìm kiếm một vật gì. Rồi khách thủng thẳng bước đến vài bước, khom người nhặt một bông lúa đang nằm trên cỏ.
Rồi giời cho gió nổi lên
Cho bông gạo rớt "đè" lên cỏ này
Đau thật, đau thật. Các cô nghiến răng mím môi và cúi xuống tiếp tục...gặt lúa.
- o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o -
Thời Pháp thuộc đim lính khố xanh khố đỏ là nhất. Lương cao việc nhẹ mà lại có oai, cho nên các anh chàng khố xanh khố đỏ xưa hách dịch tác oai tác quái lắm.
Một hôm làng dưới mở chợ Phiên. Lý ở làng trên phải đi qua một quảng đường dài để xuống làng dưolwis bán hàng. Giữa đường là một đồn lính khố đỏ. Đi gần đến đồn, Lý trông thấy một đám lính đang ngồi trước cổng. Bổng một tên chạy vụt ra nắm chặt cổ tay Lý và buông lời chọc ghẹo. Lý tức quá Lý gắt :
Nắm cái gì ? Nắm cái "máu" ấy à ?
Bọn lính cười ồ lên. Tên nắm tay Lý ngượng quá hóa giận, bèn lôi Lý sềnh sệch vào sân đồn và hét lớn.
Mày nói cái "máu" gì đó ! Mày không giải nghĩa ra ông đánh mày chết.
Trông thấy tên lính đang giận điên người và có vẻ muốn đánh thật. Lý run lên vì hoảng sợ. Nhưng là một cô gái khôn ngoan, Lý cố dằn cơn sợ hãi xuống để giải thích sao cho lòng tên lính.
Máu sinh ra vua ra quan
Máu sinh ra bác mẹ chàng chàng ơi
Máu sinh ra bác mẹ tôi
Máu sinh hai đứa ở đời với nhau
Rồi Lý gượng nở một nụ cười với tên lính và tiếp tục :
Xin chàng buông cổ tay ra
Rồi mai em sẽ đi qua chốn này
Chàng mà nắm mãi em đây
Làm sao em biết chốn này là đâu ?
Thế là tên lính phải bỏ tay để Lý đi.
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Ở nhà quê xưa, hầu hết dân làng sống băng nghề nông. Từ sáng sớm ting mơ đẫ dẫn trâu ra ruộng cho mãi đến khi trời chạng vạng tối mới trở về. Thông thường, mọi người mang theo mình chai nước lọc, ít cơm nắm muối vừng hay giá cơm nếp để ăn trưa.
Tại làng nọ, có một anh chàng bản tính nóng nảy, cộc cằn nên bị các cô chòng ghẹo. Một hôm, sau những giờ vất vả cày bừa, anh ta ngồi nghỉ trưa và vội ít cơm nếp ngay bên lề ruộng. Gần đó có một toán dăm bảy cô cũng đang ngồi ăn trưa. Một cô nói lớn cốt để anh chàng nghe.
Gió Nồm là gió Nồm nam
Anh kia có giá cơm nếp ăn tham chẳng mời.
Anh chàng giận run người lên. Miếng cơm nếp vừa trôi xuống cổ họng đã bị tắc tị. Anh chàng đứng phắt đậy khua chân múa tay hùng hổ.
Gió Nồm là gió Nồm đông
Bụng ông còn đói ông không mời mày.
Cả bọn con gái cười ồ lên. Anh chàng càng tức, mặt đỏ gay anh ta quát lớn.
Cười thì hở mười cái răng
Hở ba cái lợi chém cha đứa cười.
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Mình yêu người ta mà người ta không yêu mình, lại còn lấy cái mình yêu người ta ra mà chọc ghẹo là điều đau đớn nhất. Cả Vọi yêu cái Nhớn. Cả Vọi nằm thao thức cả mười đêm để tìm lời vàng ý ngọc mà viết cho cái Nhớn một lá thư tình. Cái Nhớn đọc xong, cái Nhớn đem thư cả Vọi ra để mà bình phẩm một cách đùa cợt với bạn bè. Cái Nhớn hay đi chung với một lũ bạn. Mỗi lần gặp cả Vọi, các cô lại đọc toáng thư cả Vọi lên rồi cười với nhau và còn nói bóng gió là cả Vọi khù khờ ngớ ngẩn, tức quá, một lần cả Vọi không nhịn được liền chạy đến trước mặt các cô lấy tay chỉ vào mặt cái Nhớn và nói lớn.
Em như cục cứt trôi sông
Anh như chó đói ngồi trông trên bờ
Em ơi đừng bão anh khờ
Thầy em ngày trước cũng ngồi chờ u em.
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Cụ Bà với cụ Ông ngày xưa là hay xỏ xiên nhau lắm. Bên tám lạng đằng nửa cân, chẳng ai chịu kém ai cả. Tuy nhiên có một bài chế diễu của các cụ bà sau đây mà Mõ tôi tìm tòi nghiên cứu mãi cũng chẳng thấy bài đáp lại của các cụ ông :
Ba đồng một mớ đàn ông
Mua bỏ vào lồng mà xách đi chơi
Giữa đường quang đứt lồng rơi
Nó bò lổn ngổn mỗi nơi một thằng
Mõ tôi lảm nhảm đọc lại mà thấy đau đớn cái cõi lòng có lẽ các cụ ông là những bậc quân tử nên cười khi không thèm chấp. Nhưng Mõ tôi chả quân tử tí nào vì thày Mõ vẫn nói : " Quân tử Tầu là quân tử dại ", Mõ tôi tức lắm lắm bèn lấy giấy bút ra đại diện các đấng mày râu mà gò lưng thảo một bài đáp lễ như sau :
Năm xu năm ả đàn bà
Xách cổ về nhà để đấy mà sai
Đứa thì đi chợ buổi mai
Đứa thì nấu nướng sao hài lòng ta
Đứa trông nom chó lợn gà
Đứa giặt giũ đứa dọn nhà quét sân
Ăn ở thì phải biết thân
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Tú là người nết na và đẹp nhất trong Phủ. Nhưng như một viên ngọc có vết, Tú bị tật ở một chân từ thưở bé nên phải đi hơi cà nhắc. Dù vậy, hầu hết trai tráng trong làng đều chết mê chết mệt vì Tú. Họ lờn Tú, họ chọc ghẹo Tú. Nhưng luôn luôn Tú phớt tỉnh không thèm nói với họ một lời. Các anh chàng tức lắm bèn để tâm trả thù . Một hôm đi chợ về, ngang qua một đám con trai Tú nghe có tiếng hát.
Lóng lánh như bát nước chè
Đẹp thì có đẹp nhưng què một chân
Tú quay phắc lại, giọng nàng run run vì giận
Anh Hai đó ơi !
Xấu tốt bác mẹ sinh ra
Phượng Hoàng bóng bẩy thây cha Phượng Hoàng
Xấu tốt bác mẹ sinh thành
Quả hôi cũng bầy đặt đành hanh Phượng Hoàng
2.- HÁT TRỐNG QUÂN
Trống quân là một thú tiêu khiển của các cụ ta ngày xưa. Nhiều người đã mê hát còn hơn mê vợ mê chồng. Vào những ngày hội nhất là lễ Trung Thu, Nguyên Đán. Hai bên trai gái trong làng thường tụ tập ở sân đình, mỗi bên cử ra vài người để hát trống quân, đối đáp nhau. Trong các buổi hát trống quân thông thường là một bên hỏi và một bên đáp. Hát trống quân đòi hỏi một trí nhớ dai để có thể nhớ được những gì bên kia đã hỏi, một kiến thức rộng để có thể đáp ứng điều cần thiết là phải có tài về văn chương thơ phú để đặt câu hát sao cho vần. Mõ tôi xin đan cử một thí dụ ngắn.
Có lần bên nam hỏi bên nữ.
Vua Nghiêu có chín người con
Đan Chu là một tám người nữa ai ?
Bên nữ bí. Nhưng có một cô rất khôn ngoan đã thoát ra khỏi câu hỏi hóc búa trên một cách rất tài tình bằng câu đáp sau :
Phận em là gái nữ nhi
Đan Chu cũng đủ hỏi chi tám người
Quý cụ thấy cô này khôn chưa ? Thông minh chưa ?
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Không phải lúc nào cũng chỉ hỏi và trả lời. Nhiều khi hai bên lại ởm ờ trêu trọc nhau. Chẳng han trong một buổi hát trống quân ở làng Nhị Bình tỉnh Lạng Sơn, bên nam ví von :
Đôi ta như ruộng năm sào
Cái bờ ở giữa làm sao cho liền
Đôi ta như thể đồng tiền
Đồng sấp đồng ngữa đồng nghiêng đồng nằm
Đôi ta như thể con tằm
Cùng ăn một lá cùng nằm một nong
Đôi ta như thể con ong
Con quấn con quít con trong con ngoài
Đôi ta như thể con bài
Chồng đánh vợ kết chẳng sai con nào
Đôi ta như đá với dao
Năng liếc thì sắc năng chào thì quen
Đôi ta như bấc với đèn
Bấc thì những muốn làm quen với đèn
Tình ta đã tỏ cùng em
Những mong gá nghĩa bấc đèn sáng chung
Nhưng buồn thay. Hôm ấy nữ bị đàn áp tư đầu đến cuối trước một địch thủ tài giỏi hơn, cho nên một cô nổi sùng đốp chát :
Bao giờ trạch đẻ ngọn đa
Sáo đẻ dưới nước thì ta lấy mình
Bao giờ cây cải làm đình
Gỗ lim ăn ghém thì mình lấy ta.
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Trong một buổi hát nhân dịp lễ Nguyên Đán ở làng thuộc tỉnh Bắc Ninh. Trông thấy bên nữ có một cô mang cái bụng bầu thật lớn, bên nam liền khai thác ngay :
Anh trông thấy bên mình có trống cả rùng
Mình cho anh mượn một lúc anh rung cả hồi
Anh rung một lúc anh thôi
Anh rung một lúc anh trả cô mình ngồi cô mình rung
Không ngờ cô có cái bầu lại là một tay thông minh và nhanh nhẹn và vô cùng chua. Rất điềm nhiên cô ta tiến ra mỉm cười đáp lễ :
Anh Cả anh Hai đó ơi
Em cho anh mượn anh ơi
Đánh trống tơi bời có ý tinh sao
Đánh trống thì phải nhòm vào
Nhìn xem có thủng lỗ nào hay không ?
Kết quả của buổi hát hôm đó là bên nam thua. Thua cay thua đắng. Phe nam ngậm cay nuốt đắng bỏ về. Cô có bầu vẫn chưa buông tha :
Anh về anh nắm lấy đuôi
Anh kêu ủng oẳng em thôi cho về
3.- MẸ CHỒNG NÀNG DÂU
Về nàng dâu với mẹ chồng ở nước ta thời xưa thì khối chuyện để nói. Đây là hai địch thủ mà Mõ tôi nghĩ ít khi thương nhau. Mà cái bà mẹ chồng cũng vớ vẫn thật. Đi năn nỉ cưới vợ cho con về lại rồi lại ganh tị với nàng dâu, vì thấy con trai mình nó khoái vợ hơn khoái mình. Quả là không khá được mấy cái bà già lẩm cẩm, thế là Mõ tôi ra mặt đấy. Nhất vợ nhì trời. Các cô chần chừ gì nữa. Nó đùa nói chứ mẹ Mõ hiền lắm sẽ thương con dâu lắm.
Ngày xưa nàng dâu sợ mẹ chồng một phép chứ dâu đâu có dám dỡn mặt với bà già ông già mình như các cô đợt sống mới bây giờ. Hầu hạ túi bụi quần quật cả ngày còn mệt hơn cả ma-ri-sến ngày nay nhiều. Hơn nữa lại phải làm ra cái vẽ kính nể và thương mẹ chồng mình lắm ( tuy rằng trong bụng lúc nào cũng rủa sao bà không chết quách đi cho nó đở chật... nhà). Còn mẹ chồng lúc nào cũng nhòm ngó để bắt lỗi nàng dâu mà chửi cho sướng mồm và cứ lăm le xúi con mình tẩn vợ. Ôi ! Cái thời cổ của mình sao mà vui đáo để. Mõ tôi xin kể vài chuyện cho quý vị nghe chơi.
Nửa đêm Chị tỉnh giấc cảm thấy bụng mình đang quặn sôi sùng sục. Ui chao ! Không cản thận thì nó... ra bây giờ. Chị ôm bụng rón rén tụt xuống giường thật nhẹ nhàng để chồng và thầy mẹ chồng khỏi tỉnh giấc. Nàng lần mò trong bóng tối để tìm lối ra cầu tiêu, bỗng có tiếng động ở buồng bên cạnh rồi giọng mẹ chồng cấm căn vang lên.
Giờ này mà đi đâu hở chị Cả ?
Chị giật mình. Trời ơi. Bà ấy sao thính tai thế. Đi nhẹ thế này cũng làm bà ấy tỉnh giấc. Chị ngần ngừ không dám lên tiếng vì sợ trả lời là... đi cầu, bà ấy sẽ chửi là đồ ăn nói cẩu thả mất dạy không biết kính trọng mẹ chồng. Nhưng nếu im lặng e bà ấy lại cho là mình lén đi chơi với trai. Suy nghĩ một lúc để tìm lối thoát, chị nhỏ nhẹ trả lời :
Trình cha trình mẹ trình chồng
Con đi tống cái trong lòng con ra
Mấy bà già ngày xưa cái gì thì dốt chứ chửi nhau thì trứ danh lắm, nhất là chửi nàng dâu. Văn hoa bóng bẩy, thâm thúy ra phết, Mõ tôi xin đan cử một thí dụ.
Tại tỉnh Hưng Yên có hai bà ở gần nhau. Cả hai đều thuộc giòng danh giá. Đó là bà Thư và bà Phó.
Vì không có con nên bà Thư nuôi một người con nuôi. Khi anh này lớn, bà chẳng cần tìm đâu ở chỗ môn đăng hộ đối mà cưới cho con mình một cô nhà nghèo nết na chăm chỉ. Ngược lại bà Phó có người con trai mà bà ta rất cưng chiều nên nhất định phải kiếm con nhà quan về làm dâu mới thỏa tấm lòng.
Sau khi cưới vợ cho con mình một thời gian, bà Phó dần dần nhận thấy con dâu mình sao mà dể ghét thế. Có nàng dâu nào luôn luôn làm hài lòng được mẹ chồng đâu. Một hôm nhân cơ hội con dâu mình phạm một lỗi lầm nhỏ, bà Phó lồng lộn lên sỉ vả nàng.
Cha tiên sư bố nhà nó, nhà bà Thư ấy có phước bà ấy nuôi rắn hóa rồng
Còn nhà bà vô phước, bà nuôi con chim Loan Phượng đổi lông hóa cò
Quý vị thấy sao ? Dể nễ chưa ? Văn hoa chưa ? Bóng bẩy chưa ? Thâm chưa ?
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Tại một xã nọ, có bà mẹ chồng sau bao nhiêu cố gắng đã gặt hái được chiến thắng vẻ vang, tức là xúi ông cu con mình nện vợ một trận nên thân. Bà mẹ vợ ở gần đó thấy con mình bị đánh xót ruột quá rta đứng trước cử nhà bà xui gia mà chửi :
Con tao có cưới có cheo
Nó đâu có làm đỉ theo con mày về
Bà mẹ chồng chẳng kém chạy nhanh ra xừng xổ :
Mắc mớ gì mày nói với tao
Nó có vợ nó đánh làm sao tới mày ?
4.- CƠM CHẲNG LÀNH CANH CHẲNG NGỌT
Vợ chồng ăn ở với nhau lâu năm không chóng thì chầy cũng nói xiên nói xẹo chửi bới hoặc tẩn nhau. Từ bé đến nhớn Mõ tôi đã thấy khối anh chị vợ mắng nhau loạn cào cào, nện nhau như cơm bữa. Có khi lại chán anh chồng chị vợ mình đến nổi đi tòm tem với người khác.
Hai tay cầm hai quả hồng
Quả chát phần chồng, quả ngọt phần trai
Đêm nằm nghĩ đến đường dài
Thương chồng thì ít thương trai thì nhiều
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Cụ Lý trưởng là người chức sắc nhất trong làng. Trông Cụ oai phong lẫm liệt lắm, cả làng đều kính nể. Nhưng có một người chả nể Cụ vẫn cứ nắm râu Cụ lôi sềnh sệch mỗi khi Cụ không làm vừa lòng, người ấy là mụ vợ của Cụ. Cụ cũng chẳng dám phàn nàn ca thán gì cả.
Một hôm sạu cuộc tế lễ ở đền Thần Thành Hoàng các vị chức sắc trong làng ngã rượu thịt ra ăn uống. Mãi đến tối tiệc mới tàn, cụ Lý say chếnh choáng bước về. Vừa vào nhà mụ vợ đã chạy ra xỉa xói.
Già đầu mà cứ lang thang
Tiên sư mày chứ ! Cám rang đâu mày
Đang say quên cả sợ hãi. Cụ Lý giận run người túm cổ mụ vợ trả lời.
Cám rang tao để cối xay
Chó ăn không hết thì mày tới ăn
Thế là hai người quýnh nhau.
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Thảo chẳng yêu anh Trương Tuần vì người anh ấy cục mịch quá, suốt ngày chỉ biết cầy với bừa. Nhưng mẹ Thảo bắt Thảo lấy anh ta, mẹ đặt đâu con ngồi đấy, Thảo nào dám cãi lời.
Sống với nhau được ít lâu Thảo càng nãn cái anh chồng mình tệ. Người gì mà lúc nào cũng ngữi thấy toàn mùi mồ hôi dầu, ăn nói thiệt lấc cấc, tính nết thì cộc cà cộc cằn Thảo mới than với bạn bè.
Tiếc thay hạt gạo tám soan
Thổi nồi đồng điếu mà chan nước cà
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Chả hiểu ngày trước tại sao mình lại lấy bu thằng Tí. Nó đúng là đại diện cho những cái xấu nhất của phụ nữ. Vậy mà hồi đó m ình ngu quá mình nào có biết. Anh Cả Nhiêu cứ than thầm như thế.
Chán vợ quá, anh ta bắt nhân tình với một đào nương ca hát ả đào ngày xưa ở phố trong huyện. Một lần anh than thở với cô về những tật xấu của vợ mình.
Tôi tưởng nó mỗi ngày mỗi khá
Ngờ đâu nó mỗi ngày mỗi hư
Đi chợ thì ăn quà trừ
Đi tắm mất yếm khư khư chạy về
Thổi cơm trên sống dưới khê
Chung quanh nhão bét tứ bề cháo hoa
Ăn thì nồi bảy nồi ba
Làm quanh năm chứ ....................
Rửa bát thì ngủ gật cầu ao
Đứa nào nó nói lại bảo tao rức đầu
Ăn nói lẩu nhẩu lầu nhầu
Công anh gánh nước đổ đầu lá khoai
Nói một nó lại cãi hai
Hể động đến nó, nó lại nằm hai ba ngày
Thân anh như thể thế nầy
Nó ăn nó mặc nó dầy anh đây
Chân anh đi đôi giầy tây
Mũi thời cóc gặm chung quanh há mồm
Áo trúc bâu anh ngã màu bùn
Quần thì buộc dúm, gấu mòn thước hai
5.- GHEN TUÔN
Máu Hoạn Thư của đàn bà Việt Nam là khủng khiếp thế giới, mỗi bà ghen một kiểu, kiểu nào kiểu ấy ớn bỏ xừ. Từ giận dỗi chồng bỏ ăn bỏ ngũ đến vác dao phay xin tí huyết tình nhân chồng. Mõ tôi đã chứng kiến cả trăm vụ ghen tuông, mỗi lần chứng kiến xong lại hơn tuần lễ mơ thấy ác mộng. Quý cụ hãy đọc thử " Kiểu Mẫu " chơi.
Chồng là tay hảo ngọt chỉ thích đi tìm của lạ. Vợ khuyên lơn hờn giận mãi nhưng chứng nào vẫn tật nấy. Vợ liền phả ra vài lời châu ngọc để phổ biến cho gái làng.
Con cò trắng bạch như vôi
Ai muốn lấy lẻ chồng tôi thì về
Tôi thời chẳng đánh chẳng chê
Mài dao cho sắc mổ mề xem gan
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Hương Quản đã một vợ sáu con nhưng còn cứng cựa lắm. Vừa giầu vừa khỏe vừa dai. Cụ chàng liền bắt ngay được một nàng gần ba mươi Đào Thị Hảo. Hảo thơm như mít tố nữ. Hảo ngọt như nhãn Hưng Yên. Thế là Hương Quản bỏ bê vợ con suốt ngày cứ quấn quít lấy Hảo. Vợ Hương Quản biết được học tốc chạy đến nhà Hảo và đúng ở ngòai đường mà réo tên Hảo ra chửi.
Ông cầm cờ xanh
Ông đứng đầu ngõ
Ông cầm cờ đỏ
Ông đứng đầu giường
Ông bắt lấy tên
Ông ghi lấy tuổi
Con Đào Thị Hảo
Hai mươi sáu tuổi
Mày chết không ai hay
Mày chết ngày không ai biết
Mày đi sông mày bị đắm đò
Mày đi đường mày bị xe cán
Bố mẹ mày ăn bẩn ăn thỉu, đẻ ra mày
Để mày đi tranh vợ cướp chồng người ta
Cha tiên sư bố con Đào Thị Hảo
Ối con Đào Thị Hảo ơi !
Đau lòng quá, Hảo chịu không được phải chạy nhanh ra quác mắt chửi lại.
Ao rộng thì lắm ốc nhồi
Chồng mày nhan sắc nửa người nửa ta
Ghen lắm thì đút ruột ra
Chồng mày cũng tới tay ta phen nầy
Vợ Hương Quản nhào ngay lại cấu xé đấm đá Hảo. Hàng xóm xúm lại lôi ra. Chị nàng sắn áo sắn quần mà chu tréo.
Măng non nấu mấy gà đồng
Thử chơi một trận xem chồng về ai
Gà đồng nấu mấy măng mai
Thử chửi một trận xem ai được chồng
Không phải tay vừa. Hảo chống nạnh đớp chát lại ngay.
Chửa ra mặt ghen ta còn như vậy
Đã ra mặt ghen ta lấy nhau chửi
U Mõ chỉ kể đến đây rồi ngưng không nói nữa làm Mõ tiếc hùi hụi.Chả hiểu kết quả như thế nào. Ai xé được quần áo ai. Mõ hỏi mãi nhưng U Mõ chả chịu trả lời làm Mõ tiếc ngẫn ngơ.
6.- CÁI ĐAU CỦA KẺ THẤT TÌNH
Các cụ có bao giờ thất tình chưa ? Nếu có xin các cụ đọc kỹ phần này để thêm thấm thía, nếu chưa cũng xin đọc kỹ để thông cảm nổi đau của Mõ tôi nói riêng và những người khác nói chung, những ké đã từng vãi nước mắt ra thổn thức nhìn người mình yêu hí ha hí hởn trèo lên xe hoa về nhà chồng.
Thương nàng như thể thương thân. Thế mà nàng chẳng thấu tình cho, nàng vẫn nằng nặc đòi đi lấy người ta. Và cuối cùng nàng... lấy thật.
Tưởng giếng sâu anh nối sợi dây dài
Ai ngờ giếng cạn anh tiếc hoài sợi dây
Anh Hương Hào và cô Nhan yêu nhau đã được đôi mùa thu. Hai người đã có những đêm dài dựa vai kề má vừa đi vừa thủ thỉ dưới cơn mưa phùn.
Nhưng một ngày xấu trời nọ. Cô Nhan tỉnh bơ đi lấy thầy Thông Ký. Hương Hào cay đắng nằm trằn trọc suốt năm canh để nặn óc thảo vài hàng gởi Nhạn.
Đồng tiền Vạn Lịch thích bốn chử vàng
Công anh dan díu với nàng từ lâu
Bây giờ nàng lấy chồng đâu ?
Anh xin giúp đỡ trăm cau nghìn vàng
Năm trăm anh giúp cho làng
Năm trăm anh đốt giải oan lời thề
Đôi ta má áp vai kề
Tiếng tăm anh chịu em về tay ai
Có em vui một cười hai
Vắng em anh biết lấy ai bạn cùng ?
Từ thuở nào mới lên mười bốn, người cái Thìn đã nẩy nở như hoa vừa hé nụ nom thật là mát con mắt. Và cũng từ thuở ấy Nhượng đã ý đến Thìn.
Để ý đến Thìn, Nhượng phải nịnh bợ Thầy U Thìn từng ly từng tí. Ra sức cầy ruộng giúp, gắng công gánh nước dùm. Nhượng kiên nhẫn lắm, cả nhà
Thìn, Nhượng đèu chiều chuộng giúp đỡ. Ngay cả con chó Mực của Thìn, Nhượng cũng phải vuốt ve từng sợi lông đuôi.
Nhưng có ngờ đâu. Khi vừa đến tuổi tẩn mẩn tò mò, Thìn lại lon ton đi thẳng đến nhà cụ Tiên Chỉ để làm con dâu cụ. Nhượng bèn cay cú.
Công anh đắp đập đe bờ
Để cho người khác đem lờ đến đơm
Vẫn còn xót dạ, lại thêm hai câu nữa.
Công anh xúc tép nuôi cò
Đến khi cò lớn cò dò lên cây
Sau khi Thìn lấy chồng. Có lần Nhượng vừa ở một phiên chợ về đang đi thì gặp Thìn. Nhượng ấm ức nói với Thìn.
Có cô thì chợ cũng đông
Cô đi lấy chồng thì chợ cũng vui
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Cái khoái tỉ nhất của một anh chàng bị người yêu bỏ là được trông thấy vợ chồng hắn chửi bới quýnh lộn nhau suốt ngày cho bỏ tức, nhưng Mõ tôi thì chả nhỏ nhoi như thế đâu. Anh Vượng yêu mợ Hơn, nhưng mợ Hơn bây giờ là bu của cái Chùi, mà cái chùi là con đầu lòng của cậu Hơn. Thế nghĩa là mợ Hơn bỏ anh Vượng để đi lấy cậu Hơn.
Ở với nhau được hai năm, cậu Hơn đâm ra đam mê " Phiện nhất tửu tam và cũng... tửu độc ẩm " tức là cậu Hơn uống rượu cả ngày dù có bạn hay chỉ một mình. Cậu uống vào rồi lời ra, chửi mợ Hơn tới tấp. Lời ra xong đến tay chân ra, nện mợ Hơn tơi bời. Mợ Hơn cứ khóc lóc than thở hoài. Anh Vượng biết chuyện, một hôm gặp mợ Hơn anh bèn trả thù.
Đi đâu mà vội mà vàng
Mà vấp phải đá mà quàng phải giây
Thủng thẳng như chúng anh đây
Chẳng đá nào vấp chẳng giây nào quàng
Vẫn chưa hả giận, anh Vượng lại loay hoay sáng tác mấy vần thơ để loan truyền cho cả làng biết. Trước tiên anh làm hộ mợ Hơn.
Da vàng liếc miệng bình vôi
Ai ơi chuộc lấy thân tôi kẻo hoài
Ước gì tôi được ra ngoài
Để tôi lấy lẽ thứ hai cũng bằng lòng
Rồi tới phiên anh trả lời
Anh ngồi tựa chốn bao lơn
Thấy em phận gái đang cơn lỡ làng
Ước gì anh có lạng vàng
Để anh chuộc lại cjho nàng khỏi tủi thân
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Hiền là một anh học trò trong làng. Hiền thương Thục nhưng rồi Hiền phải ra kinh đô trọ học. Sau khi đậu Thủ Khoa trong kỳ thi Hội, Hiền trở về làng thì đau đớn thay, Thục đã lấy chồng.
Chồng Thục rất vũ phu, hở một tí là đánh đập Thục, thầy mợ Thục sót dạ thương con nên đến chuộc Thục về. Hiền là người rất chung tình ( cũng như Mõ ) nên khi Thục trở về, Hiền đến nhà Thục ngõ lời xin cưới Thục.
Thiện là bạn thân của Hiền. Thiện phản đối cuộc hôn nhân này vì cho rằng người có danh vọng như Hiền mà lại đi lấy kẻ đã bị chồng bỏ là điều không nên. Thiện khuyên can Hiền, nhưng Hiền vẫn cương quyết giữ vững ý định. Thiện tức quá xỏ xiên.
Ra đường thấy cành hoa rơi
Hai chân dậm xuống chẳng chơi hoa thừa
Hiền tỉnh bơ đáp lại.
Ra đường thấy cánh hoa rơi
Hai tay nâng lấy cũ người mới ta
7.- PHỤ NỮ VIỆT NAM ĐÒI QUYỀN SỐNG
Trong những năm gần đây ở Âu Mỹ. Phong trào phụ nữ đòi bình đẳng với cac đấng mày râu bộc phát rồi bành trướng mạnh mẽ. Có lẽ phần đông quý cụ cho rằng tại người ta tân tiến nên mới hành động như vậy. Thế là quý cụ bé cái nhầm rồi. Các cụ bà nhà ta còn văn minh hơn nhiều. Cac cụ bà đã phất động phong trào Nữ nhi đòi quyền sống cách đây cả tám chục năm, từ hồi mà các bà Âu Mỹ còn ngớ ngẫn chẳng biết tí gì.
Một buổi tối nọ nhà hát lớn phủ Vĩnh Tường bỗng nhộn nhịp náo nhiệt lạ thường. Đèn đuốc sáng trưng. Thiên hạ kéo đến mỗi lúc một đông. Đến khi trăng lên cao thì các ghế gỗ trong nhà hát lớn đã không còn chổ trống. Tiếng ồn ò trò chuyện vang to cả một vùng. Thật là đặc biệt, chỉ thấy toàn những cụ già, mụ sồn sồn, chị hơ hớ, cô nho nhỏ và bé gái tí ti. Tức là rặt những phái nữ. Tất cả ở trong hội Phụ Nữ Đấu Tranh Đòi Bình Đẳng. Người nào người nấy mặt bừng bừng sát khí cứ như là nữ tướng sắp vung đao ra trận tiền. Vô phúc cho anh chàng nào lớ ngớ đi vào đó là tiêu.
Một tiếng pháo nổ vang. Chị chủ tịch vác cái bụng bầu ì ạch tiến ra sân khấu ( chị này thường ngày bị chồng dọa bẻ răng cái lưỡi vì tội nói nhiều ). Đứng giữa sân khấu chị lanh lảnh đọc diễn văn khai mạc, một bài lục bát biến thể. Chả có mi-cờ-rô mi-cở-riếc gì cả mà những người ngồi ở hàng ghế cuối cũng phải lùng bùng hai tai.
Ngán thay xã hội hiện thời
Nó xô nó đẩy biết bao nhiêu người vào bể trầm luân
Chị em chúng ta bị áp bức muôn phần
Trong gia đình ngoài xã hội nó coi cái bọn sa quần nào có ra chi
Suốt đời chúng ta chỉ như đứa ngu si
Loanh quanh lẩn quẩn ở phạm vi gia đình
Dù có khôn ngoan cũng chẳng được học hành
Có khôn có khéo cũng phải lánh mình dưới cái bọn đàn ông
Đau đớn thay tứ đức với tam tòng
Bé theo cha mẹ lớn theo chồng
Chồng chết thì lại theo con
Cả đời chúng ta chỉ ra cúi với vào luồn
Công dung ngôn hạnh trăm đường trói buộc thân ta
Quanh năm ta chỉ bạn với chó vịt lợn gà
Sinh cơ lạc nghiệp chỉ tương với mắm muối dưa cà mà thôi
Đau đớn thay cái kiếp tôi đòi
Tôi đòi vẻ nọ tôi đòi vẻ kia
Càng thêm đau đớn ê chề
Càng tâm càng tức càng tê tái lòng
Chị em khắp nước muôn trùng
Sao không nổi dậy đồng lòng mà đấu tranh
Mấy cụ mày râu có ý kiến gì không ? Mồ hôi hột vã ra chưa ?
Phong trào đòi quyền sống tiếp tục dâng cao đến nổi khi kháng chiến chống Tây, các anh Vẹm răng đen bèn lợi dụng nhảy vào ăn có. Thổi các bà lên để dụ các bà vào bưng võ trang dao súng bắn giết với Tây. Quả là không khá nổi mấy cái anh trời đánh này. Con người ta đào tơ liễu yếu vóc hạt sương mai mà các anh cũng chả chừa. Các anh cho phổ biến các câu như sau :
Gái xưa e lệ dịu dàng
Gái nay cầm súng xếp hàng một hai
Gái xưa vòng cổ hoa tai
Gái nay võ phục nịt nai gọn gàng
Gái xưa đi chợ ăn hàng
Gái nay đi chợ ăn gan quân thù
Câu chuyện này là do U Mõ kể lại.
Hèn gì mà hồi Sài Gòn sắp mất, tưởng qua đây không được, U Mõ cả ngày nhìn mấy đứa em gái Mõ mà rưng rưng nước mắt. U nghẹn ngào nói với Mõ : " Việt Cộng nó vào, mày là con giai U không lo. Chứ U thương cái Cú, cái Ngan với cái Vượn lắm. Tụi nó con gái chân yếu tay mềm, từ xưa đến giờ sống sung sướng quen rồi. Quét nửa cái nhà cũng than mệt nhọc, rửa hai cái bát cũng nói mỏi tay. Mong manh yếu đuối như chúng nó làm sao mà vác nổi B.40 với lại súng cối để đi đánh nhau. U lo quá mầy ơi. Càng nghỉ U càng sót cả dạ.
8.- NGƯỜI VIỆT : VUA CHÂM BIẾN
Người Việt ta là dân tộc có óc trào phúng và châm biến nhất, lúc nào cũng chỉ thích chòng ghẹo thiên hạ chẳng chừa người nào. Trẻ không tha mà già cũng bắt, hơn nửa cái lối trêu chọc của các cụ nhà mình thâm bỏ sừ làm nạn nhân chỉ biết cười trừ mà đau khổ. Hồi Mõ còn nhỏ Mõ cứ đi sưu tầm dăm cái cây châm biến độc đáo này, mỗi lần gặp hoàn cảnh thích hợp là Mõ lài lấy ngón tay đua lên má lêu lêu người ta và đọc toáng lên. Bị đá đít bợp tai cả trăm lần mà cũng chẳng chịu chừa, bây giờ Mõ nhớn Mõ khôn ra rồi. Mõ chả dám đứng trước mặt người ta mà chế riễu nữa, nhỡ người ta đánh cho một cái lại mất toi trí nhớ thì khổ. Ghét ai Mõ chỉ việc bỏ mười lăm xu vào hộp tê lê phôn công cộng gọi cho họ. Là tha hồ xỏ xiên mà không sợ bị đòn, vì Mõ lấy tay bịt mũi lại Mõ nói, người ta có biết Mõ là ai đâu. Vốn liếng châm chọc của Mõ cũng nhiều lắm. Để Mõ chỉ cho các cụ nghe nhé.
Các vị thày bói của chúng ta là nhân vật hấp dẫn nhất để thiên hạ chĩa mũi dùi vào. Các vị nói phét trư danh lắm mấy bà mấy cô lắng tai nghe cứ như là quan lại nghe vua phán. Mà các cụ giỏi thật, cứ ỡm a ỡm ờ để việc xảy ra thế nào cũng đúng cả. Bói ra ma quét nhà ra rác mà lị.
Nhà cô có quái trong nhà
Chuồng lợn chuồng gà để cả ngoài sân
Nhà cô có cái cối xay
Bốn chân xuống đất ngõng ngay lên trời
Số cô có mẹ có cha
Mẹ là đàn bà Cha là đàn ông
Số cô có vợ có chồng
Sinh con đầu lòng chẳng gái thì trai
Sau thày bói là các vị sư tuy đã xuất gia mà còn vướng vòng tục lụy. Những vị sư ngày thì tụng kinh gõ mõ khua chuông rất ư là chăm chỉ nhưng đêm về lại cứ nằm trằn trọc mà lẩn thẩn nghỉ đến thí chủ Hồng thí chủ Tuyết...
Ba cô dội gạo lên chùa
Một cô yếm thắm bỏ bùa cho sư
Sư về sư ốm tương tư
Ốm lăn ốm lóc cho sư trọc đầu
Ai làm cho dạ sư sầu
Cho ruột sư héo như bầu đứt giây
Chưa hết còn nữa
Sư đang tụng niệm nam mô
Thấy cô bắt ốc mò cua bên đường
Lòng sư luống những mơ màng
Bỏ cả kinh kệ ra vào bâng khuâng
Thầy Địa Lý lại là người sung sướng hơn thầy bói nhiều, chả ai dám nói thầy sai cả. Thầy bảo : "Xoay cái bếp này ra hướng khác". Thế là hùng hục xách búa đục tường xoay bếp ngay tức khắc. Thầy nói : "Phải trồng cây sung ngay giữa nhà mới ăn nên làm ra được". Lại vác cuốc xẻng ra mà đào nền nhà để trồng sung. Cụ Phó Tổng tỉnh Thanh Hóa có bà vợ tin thầy lắ, cứ thay đổi vị trí của tủ bếp giường xoành xoạch, tức quá cụ Phó bèn đi rêu rao với cả tổng.
Hòn đất mà biết nó năng
Thì thầy địa lý hàm răng cũng chẳng còn
Các ngài quan ngày xưa hống hách kinh khủng. Đối xử với dân cứ như là bố mẹ với con cái. Dân chi phụ mẫu mà lị. Tuy nhiên nhiều khi thấy "con" gái đẹp cũng thèm thuồng chẩy cả nước bọt, rồi lợi dụng địa vị của mình để cưỡng ép người ta về làm thiếp.
Em là con gái đồng trinh
Em đi bán rượu qua dinh ông Nghè
Ông Nghè cho lính ra đe
Trăm lạy ông Nghè em đã có con
Ông Nghè vuốt râu cười tỉnh bơ.
Có con thì mặc có con
Thắt lưng cho tròn mà lấy chồng quan
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Ngày xưa ở làng Mõ có cụ Nhiêu Khê là tay bá hộ giàu nhất Phủ. Năm cụ bà vừa tròn phần hai thế kỷ thì cụ ông bị bệnh táo bón mà chết. Để tang chưa được ba năm thì cụ bà đi lởn anh tá điền Phúc rồi cứ đòi nằng nặc lấy cho được anh này. Anh Phúc là tay đểu cáng tổ nên cũng chẳng tư chối mà cũng không thuận, cứ lơ lững con cá vàng để cuỗm tí tiền cưa cụ bà đi bao chị Dậu. Một hôm gặp cụ Nhiêu Khê ở ngoài đường, Mõ mới trêu cụ.
Bà già đi chợ cầu Đông
Hỏi xem thầy bói lấy chồng lợi chăng
Thầy bói xem quẻ nói rằng
Lợi thì có lợi mà răng chẳng còn
Mõ nói xong cụ Nhiêu Khê nhổ miếng trầu đang nhai và chửi Mõ "Cha tiên nhân cả lò nhà mày. Quân mất dạy".
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Kể từ khi chồng chết, bà Phó Đoan buồn lắm. Người bà gầy rặc hẳn đi vì đêm nào cũng thao thức nhớ chồng. Một hôm bà quen với ông Quản Thủ, một người đàn ông góa vợ ở đầu làng. Đòng thanh tương ứng đồng khí tương cầu, hai người thân nhau ghê lắm. Thế rồi đến ngày đẹp trời nọ, rổ rá cặp la. Bà Phó Đoan dẫn bốn đứa con thơ tếch sang nhà ông Quản ở luôn. Hàng xóm mới chế riễu.
Hỡi thằng cu Nhớn, hỡi thằng cu Bé
Con ra gọi chú vào đây
Để mẹ trao trả cơ nghiệp này mẹ đi
Bố con chết đi trong bụng mẹ vẫn thòm thèm
Mẹ xem quẻ bói còn đàn em trong bụng này
Cũng thòm thèm như bà Phó, nhiều bà góa chồng đã có cháu nội cháu ngoại mà vẫn còn tần mần nghỉ đến cái của nợ đến nổi muốn đọng phòng hoa chúc lần nữa.
Mẹ ơi con muốn lấy chồng
Con ơi mẹ cũng một lòng với con
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Cô Tuyết là con quan Tri Huyện. Cô giàu có đẹp nên cứ kén chọn mãi. Ai cũng chê õng chê eo không chịu lấy. Kết quả là mãi đến năm tròn ba mươi cái xuân cô cũng chẳng biết đời là gì. Ngày nọ, cô nhận được phong ướp hoa lan thơm ngào ngạt. Nhỡ của cây si nào gởi đến cô mát mẻ cả lòng. Nhẹ nhàng cô bóc thư ra, và cô đọc được vài ba câu này.
Mặt trời đứng bóng thì trưa
Cô này lớn thế mà chưa có chồng
Lấy chồng thì lấy chồng đi
Người ta lấy hết lấy chi làm chồng
Lấy chồng thì lấy chồng không
Người ta lấy hết chổng mông mà gào
Gào rằng đất thấp trời cao
Lạy giời thì bỏ cho con tấm chồng
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Từ ngày ông Lý Bí phải lòng cô Thắm, ông chải chuốt kỹ lắm. Theo Tây cơ, com pờ lê cà ra vắt tê đàng hoàng. Cách tuần ông lại ra phố Huyện cạo râu cắt tóc một lần. Thế nhưng theo lơn hoài mà cô Thắm vẫn chả chịu thương đã không thương cô Thắm còn thân tặng ông hai câu thơ sau.
Ông ơi, tôi chẳng lấy ông đâu
Ông đừng hớt tóc cạo râu tốn tiền
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Sáng nay Mõ vừa lóc cóc đi nghe giảng giờ Tân Toán Học đầu tiên. Bà giáo của Mõ đẹp lắm quý cụ ạ. Tóc bà ấy vàng, mắt bà ấy to. Người Mỹ mà sao chẳng béo tí nào mà lại thanh tao uyển chuyển quý cụ ạ. Hôm nay bà ấy dạy Mõ bài Tập Hợp. Dậy xong bà ta bắt Mõ phải cho một thí dụ, đang lúng túng thì chợt nhớ đến một bài vè của cố nhân, Mõ liền áp dụng nhanh nhẩu thưa ngay. " Tập Hợp của những cái xấu là con gái ". Thế là cô giáo cứ híp mắt lại mà cười khoái trá đến nổi cả mười phút rồi gật gù cho Mõ điểm A. Các cụ có biết là bài gì không ạ. Thôi, để Mõ viết ra cho các cụ xem.
Chìa la chìa lẩy
Con gái bảy nghề
Ngồi lê là một
Dựa cột là hai
Nói dại là ba
Ăn quà là bốn
Trốn việc là năm
Hay nằm là sáu
Láu táu là bảy
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Ít có cảnh nào vui mắt bằng cảnh năm chàng cùng ngắm nghé bon chen một nàng. Các cụ có thấy như vậy chăng ? Nhiều chuyện vui buồn bên lề xảy ra lắm, tha hồ các chàng hăm he nhau, nói xiên chửi xéo nhau và đôi khi còn thượng cảng tay hạ cẳng chân đén nỗi vở đầu sứt tay nữa. Để diễn tả cảnh vui đáo để này, các cụ ta ngày xưa đã ví von bằng hai câu rất gợi hình gợi sắc.
Trên giàn mướp dưới giàn bèo
Có một miếng mỡ ba bốn con mèo chạy quanh
Các cụ bà nhà ta thưở xưa ngoan lắm, chuyện vợ chồng hoàn toàn để thầy U định đoạt. Chứ đâu có như các cô bây giờ bắt chước Tây Mỹ, khoái ai thì cứ năn nỉ người ta cưới. Ngày xưa, việc nhân duyên không dựa trên tình yêu thương trai gái mà căn cứ vào môn đăng hộ đối, vào tiền tài quyền thế và danh vọng... Cho nên đã xảy ra nhiều cảnh dỡ khóc dỡ cười, vợ chồng cả đời nhìn nhau mà phát ngấy. Phần đông các cụ bà mỹ miều xinh đẹp thường hay bị thầy U bắt làm dâu những gia đình giàu có quan lại để còn nhờ vả. Các cụ ông dù có khôi ngôi tuấn tú cũng cố mà bon chen được. Các cụ bà bèn bất mãn chế riễu các bậc cha mẹ tham lam tiền tài quyền thế.
Mẹ em tham thúng xôi chiên
Tham con lợn béo tham quyền thế cao
Cho nên mới ép em vào
Bây giờ chồng thấp vợ cao
Như dôi đũa lệch so sao cho bằng
Trong xã hội cổ xưa ở nước ta, có cái điều oái ăm nhất vẫn thường sẩy ra là vợ thì đã lớn hơ hớ cái xuân thì mà chồng còn nhỏ síu suốt ngày rong chơi thả diều chọi dế. Vợ vẫn phải tắm rửa cho chồng, dỗ chồng ăn cơm và thỉnh thoảng còn lấy roi đét vào mông chồng vài cái cho đỡ hư. Mõ bảo đảm với quý cụ là lấy ấy anh chồng còn khù khờ lắm. Tối đến lại lăn ra giường ngáy thẳng một giấc đến sáng chớ nào có biết ngo nghoe ngó ngoáy gì đâu. Tiếc ơi là tiếc !
Chắc chắn các cụ đã nghe đến chuyện này, rồi nhưng có lẽ ít cụ thông cảm được cái "đau khổ" của nạn nhân, tức là các cô phải lấy chồng bé tí ngày trước. Thế thì để Mõ kể cho quý cụ nghe một câu chuyện.
Bích Khuyên, một cô gái thùy mỵ xinh xắn đã làm xao xuyến biết bao anh chàng trai trong huyện. Từ anh tá điền cho đến những bậc văn tài võ giỏi, chỉ gặp nàng một lần là đã phải thương nhớ bâng khuâng. Những lời ong tiếng vẽ thi nhau rót vào tai nàng để mong nàng thương và rung động. Nhưng một ngày nọ, thấy mẹ Bích Khuyên đem gả nàng cho một con giai con Tri Huyện, một cậu bé còn thò lò mũi xanh cả ngày chỉ bắn bi với đánh đáo. Các chàng tiếc ngơ tiếc ngẩn, ấm ức quá bèn cay cú. Viết tặng Bích Khuyên một bài lục bát biến thể, bài thơ đã đi vào văn học sử.
Tham giàu em lấy cái thằng bé tí ti
Làng trên xã dưới thiếu gì trai tơ
Em mang thân cho thằng bé nó dày vò
Mùa đông tháng giá nó mằn co trong lòng
Cũng mang danh là gái có chồng
Chín đêm trực tiết nằm không cả mười
Nói ra sợ chị em cười
Má hồng bỏ quá thiệt đời xuân xanh
Em cũng liều với thằng bé trẻ ranh
Nằm đêm sờ mó quản quanh cho đỡ buồn
Em buồn em lại bế thằng bé lên
Nó còn bé dại đã nên cơm cháo gì
Nó nằm nó ngủ khì khì
Một giấc đến sáng còn gì là xuân
Chị em ơi hoa nở mấy lần
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Thưở trước có nhiều ông bà quái đản lắm, con gái mình đến tuổi cập kê là có người đến hỏi. Thấy anh chàng khôi ngôi chăm chỉ cũng có ý bằng lòng, nhưng kẹt cái là chàng nghèo rớt mồng tơi chỉ khố ôm áo rách. Suy đi nghĩ lại b èn nhủi thầm. "Nó cũng siêng năng chịu khó làm ăn, mai sau thế nào cũng khá. Thôi thì gã quách cho rồi ".
Nhưng không phải thế là xong đâu. Vì anh chàng nghèo không có đủ tiền cưới hỏi nộp cheo, bố mẹ mới bỏ tiền ra để lo cho chàng, thông thường với điều kiện là sau khi cưới chàng phải ở rể một thời gian mà làm lụng như cấy lúa, trồng rau... để trả nợ. Nhiều ông bà bần tiện bỏ sừ, bắt con rể làm vất vả lắm, làm lên làm xuống mà cho ăn uống thì chỉ có dưa khú với cà thâm. Để cho đở tốn dưa với cà lại muối mặn nữa chứ. Trưa cơm với cà tối vẫn cà với cơm, chàng rể bất mãn ben sỏ lá.
Công anh làm rể Chương Đài
Một mình ăn hết mười hai vại cà
Giếng đâu thì dắt anh ra
Kẻo anh chết khát vì cà nhà em
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Ở đời cũng có lắm anh vớ vẫn thật. Con gái đầy cả ra đấy chả chịu ve vãn, mà lại thòm thèm vợ thiên hạ mới kỳ. Nhà người ta có chồng có vợ dàng hoàng yêu thương nhau ra rít, gái có chồng như đinh đóng cột mà cứ lăm le đòi nhổ. Không khá được mấy cái anh chàng này, đầu óc lúc nào cũng chỉ nghỉ đến việc chia Loan rẽ Thúy người ta. Thiên hạ bèn cười rằng.
Cây nhà người quả nhà người
Anh trông mỏi mắt anh chòi mỏi tay
Cơm trắng nhưng gạo người ta
Cỗ bày ngào ngạt nhưng mà có nơi
Ăn sao cho được mà ngồi
Thương sao cho được vợ người mà thương
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Anh Mẹo là một học trò nghèo nàn đói rách. bỗng một hôm chuột sa chĩnh gạo anh được cụ quan Tuần Vũ phong cho cái chức con rể quý. Thế là cuộc đời mấy chốc lên hương. Cao lương mỹ vị cứ tì tì mà chén. Kẻ hầu người hạ tha hồ mà sai bảo. Sướng lắm. Rể quan mà lị. Tuy nhiên chỉ có một cái kẹt nho nhỏ là chị vợ... chả đẹp tí nào. Người to béo đẫy đà cứ đi lạch bạch như vịt. Gái ghiếc gì mà đâu cu ngx thấy lông, lông tay lông chân lông quặm và lông mũi thi nhau chỉa ra tua tủa. Khuôn mặt cô ả là cái khuôn mặt mà vài mươi năm sau Vũ Trọng Phụng đã tả. " Nàng có nhan sắc của một gã đàn ông xấu giai". Tóm lại. Con gái quan trông gớm bỏ sừ.
Thế nhưng Mẹo vẫn cứ khen vợ mình rối rít, khen lấy khen để. Cái gì cũng khen. Nhan sắc thì chim sa cá lặn, tính tình thì dịu dàng nết na , công dung ngôn hạnh thì chẳng ai sánh kịp. Thiên hạ biết chuyện mới đặt thơ.
Lỗ mũi em tám gánh lông
Chồng thương chồng bảo râu rồng trời cho
Đem nằm thì gáy o o
Chồng thương chồng bảo gáy cho vui nhà
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Cách đây gần sáu năm Mõ ở Sài Gòn. Sài Gòn đẹp ; lắm quý cụ ạ. Sài Gòn có chợ Bến Thành này. Có nhà thờ Đức Bà này. Có mấy cái "PÍT-XIN" hay lắm cơ. Mấy cô kỳ cục lắm quý cụ ơi, gì mà cởi hết quần áo chỉ mặc có tí vải nom thích lắm. Hồi đó, chiều nào Mõ cũng mất vài chục mua vé vào đấy để nom các cô mặc tí vải, chứ Mõ đâu có biết bơi. Chả bằng con chó Qún nhà Mõ nó bơi giỏi lắm, loáng một cái là đã từ bên này qua bên kia sông rồi.
Hồi ấy Mõ gặp một cô ở Ma Ri Cu Ri, cô ấy đẹp lắm quý cụ ạ, tóc cô ấy đẹp lắm, mũi cô ấy đẹp lắm, cái gì của cô ấy cũng đẹp lắm. Cứ năm giờ chiều mỗi ngày là Mõ lại ghết cái xe đạp của Mõ ở lề đường Lê Quý Đôn chờ cô ấy tan học. Cô ấy có cái Hông-Đa cũng đẹp lắm, có một chuyện hay kinh khủng, để Mõ kể cho quý cụ nghe.
Mõ đoán chắc với quý cụ là cách đây sáu năm đường Hùng Vương Thị Nghè là con đường bẩn và xấu nhất thế giới. Mùa mưa nước ngập dâng cao cả thước, rác rưởi trôi lêu bêu trên mặt nước đen ngòm trông ghê lắm. Cái cô mà Mõ thích xắn quần dẫn xe Hông Đa mà lội nước mỗi buổi đi học về. Trông tội lắm quý cụ ạ.
Quý vị Nghị Viên, Dân Biểu, Nghị Sĩ kêu ca khiếu nại hoài mà ông Công Chánh vẫn ngoảnh mặt làm ngơ, tình trạng vẫn chẳng có gì thay đổi. Nghĩa là mưa thì vẫn ngập, và thì các cô Mõ thích vẫn lội. Một hôm theo cô ấy về, Mõ thấy giữa con đường ngập nước có cắm một cái bảng thật to trên tấm bảng một cụ đồ nào đó đã chua bốn câu thơ.
Xin ông Công Chánh rủ lòng thương
Gấp sửa giùm cho một khúc đường
Để khỏi tủi lòng dân Lạc Việt
Khi nhìn ba chữ Tổ Hùng Vương
Vài hôm sau đó thì kỳ diệu thay, Mõ trông thấy cả một tiểu đoàn Công Chánh đang hì hục sửa đường đặt ống cống. Mới hay chỉ bốn câu thơ đã đánh bại bao nhiêu lời kêu ca của quý vị, quý cụ trong dân. Thơ phú nhiều khi có uy lực ghê quý cụ nhỉ.
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Hồi các anh ở Mc Kinnrey Hall. Hỡi các cô ở North Hall. Mõ thương các bạn lắm. Nhân dịp xuân về Mõ chúc các bạn thương ai cũng được người ta thương lại, và để kết thúc bài này, Mõ có đôi lời tâm huyết muốn nói với các bạn. Bắt chước các cụ ngày xưa, Mõ xin gói ghém đôi lời này qua vài câu thơ lục bát sau đây. Các bạn đừng có quên nhé. Mõ thương các bạn lắm các bạn ơi.
Giời mưa cho ướt lá môn
Đó ai lấy được giai khôn chốn này
Giời mưa cho ướt lá bàng
Đố ai lấy được gái vàng ở đây
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Kinney thì lấy North Hall
Gái giai thiên hạ các "Đôn" cũng chẳng thèm
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Mõ Sô Su
Nguyễn Ngọc Bảo
Mõ tôi vốn là tên già mồm lắm chuyện nên từ bé đã có cái khoái đi tọc mạch việc riêng tư của người. Thưở đó Mõ tôi hay bỏ bê học hành, suốt ngày cứ lấp la lấp ló cửa nhà thiên hạ để nghe bố chửi con, vợ oánh chồng rồi đi rêu rao cho xóm làng cùng biết. Cả làng đều sợ Mõ. Mỗi khi trong làng có nhà nào cúng giỗ là Mõ đều mò đến. Ngồi vào bàn nào thì những người cùng bàn phải đứng dậy bỏ đi ngay, nhường cho Mõ một mình một cổ thảnh thơi ngồi. Trải qua bao năm dài nghe ngóng. Mõ có số vốn rất dồi dào về văn chương xỏ xiên xỏ lá chua như dấm.
Một hôm anh Tảo Him lờn chị Nhữ vợ bé cụ chánh Tổng, rồi hai người ngồi ôm nhau ở bụi tre gần đình làng. Mõ tôi trông thấy mới mách cụ Chánh. Cụ Chánh cho tráng đinh bắt anh Tảo Him trói lại rồi nọc ra đánh cho tám mươi gậy. Sau này anh Tảo Him biết Mõ tôi mách, anh ấy mới dụ Mõ ra bờ ao mà xem cái Tữn với cậu cả Thòn đang liếm lưỡi nhau. Ra đến nơi nhìn quanh nhìn quất chả thấy cái Tữn với cậu cả Thòn đâu cả, chợt anh Tảo Him ôm lấy Mõ mà quật Mõ ngã bổ ngửa, trói gô Mõ lại bằng dây mây, rồi anh lấy dao đẽo tre già làm côn đánh vào đít Mõ đủ một trăm sáu mươi cái. kể từ đó Mõ tôi đâm ra ngớ ngẫn mất cả trí nhớ, Văn Chương thu thập được bấy lâu quen béng cả. Đến khi qua Mỹ, Mõ quen với chị Tấm là con của cụ Kim Kê bán thuốc Bắc ở làng Còm huyện Mỹ Châu. Bà phán Nghị là bạn của bà Thông cũng ở chung làng. Bà Thông vẫn thuê anh Còn cấy lúa hàng năm. Anh Còn thì là bạn thân của anh cu Nhớn là anh họ của Mõ tôi. Hồi bé Mõ hay chăn trâu với anh cu Bé là em ruột của anh cu Nhớn lắm.
Mõ quen với chị Tấm được ba tháng nay, có lần Mõ khen chị Tấm đẹp y chang Khương Đại Vệ. Chị mới cốc Mõ một cái. May mắn quá, hình như chị cốc trúng huyệt Bách Hội trên đầu Mõ. Thế là Mõ lại có trí nhớ. Mà lại nhớ những truyện ngớ ngẫn ngày xưa, kể cả thơ phú mắng chửi nhau. Nhớ không hết nhưng cũng được bốn năm phần mười. Nay nhân dịp xuân về, Mõ buồn lắm vì phải xa làng xa nước. Mõ cứ nhớ mãi anh cu Bé cu Nhớn với lại cái Tèo cái Tẹo và cả cụ Kim Kê bán thuốc Bắc mà ngày xưa Mõ với cái Tèo cái Tẹo hay lẫn vào nhà cụ để ăn cắp táo tầu, Mõ nhớ lắm cái đầu húi trọc của anh cu Bé đã mười hai mười ba đầu, mà đầu còn có nhiều cái vẩy người ta vẫn gọi là cứt trâu lắm. Có lần Mõ chế là anh cu Bé lại đỏ cả mặt. Mõ cũng nhớ lắm con chó Cún cái của Mõ. Chả hiểu bây giờ nó đẻ được mấy lứa rồi.
Nẩy giờ Mõ kể lẩn thẩn quá. Để Mõ vào đề nghe. Nhở cái cốc của chị Tấm nên Mõ nhớ lại ít câu đối đáp chanh chua của người Việt ta. Một số câu chính tai Mõ đã nghe và một số nghe người khác kể lại cho Mõ. Mõ cam đoan với quý vị là đa số các câu trong nầy chưa hề được đăng tải trên bất cứ tập san hay sách báo nào. Nay nhân dịp hoa mai gần nở, con mèo ra đi, con rồng sắp đến, Mõ xin chép cả ra thân tặng quý vị đồng bào ruột thịt của Mõ, để còn tưởng nhớ tiền nhân. Quý vị đồng bào ơi, Mõ thương quý vị lắm.
Lốc... ốc... ốc... ốc... ốc... cốc cốc cốc cốc!
Lốc... ốc... ốc... ốc... ốc... cốc cốc cốc cốc!
Trình bà con làng nước hay:
1.- TÀI ỨNG ĐÁP CỦA TRAI GÁI
Đào là cô gái đẹp nhất và cũng nổi tiếng là chanh chua nhất từ thôn Thượng đến thôn Hạ.
Cả Ban năm nay gần ba mươi tuổi, Cả Ban đã đậu Tú Tài trong kỳ thi năm Bính Tuất vừa qua. Cả Ban được xem là một trong những người văn nhay chữ tốt ở trong làng.
Cả Ban để ý đến Đào, nhưng Đào lại không để ý đến cả Ban Một hôm cả Ban đang đi từ nhà đến đình để tham dự phiên họp Hội Đồng Kỳ Mục. Chợt thấy Đào đang ngồi cắt cỏ ở vệ đường. Cả Ban dừng lại và ướm thử:
Hởi cô cắt cỏ bên đường
Cho tôi cắt với chung tình làm đôi
Cô còn cắt nữa hay thôi
Cho tôi cắt với làm đôi vợ chồng
Nói xong cả Ban chắc hẳn trong lòng rằng thể nào Đào cũng phục lăn cái tài văn chương của mình. Nhưng không, Đào đứng phắt dậy xỉa xói vào mặt cả Ban:
Có cắt thì chị trả công
Mặt ấy chả đáng làm chồng chị đâu
Bao giờ muỗi đốt chết trâu
Thì chị mới phải làm dâu mẹ mày
Bao giờ kiến biết đi cầy
Thì chị mới gọi mẹ mày là u
"Trai cầu Vồng Yên Thế, giá Nội Duệ cầu Lim". Là câu tục ngữ của các cụ nhà ta ngày xưa đêy ám chỉ cái sắc sảo khôn ngoan của trai gái ở hai nơi trên thuộc tỉnh Bắc Ninh. Thật thế, gái Nội Duệ cầu Lim là những cô gái rất đẹp, rất khôn khéo nhưng cũng rất nghịch ngợm và chanh chua. Ngày nọ, có một vị khách từ Gia Lâm đến thăm người quen ở vùng này, khách đang lửng thửng tản bộ, bỗng nghe thấy tiếng con gái vang lên cớt nhã từ một căn nhà gần đó :
Hôm qua em mất cái quần thâm
Hôm nay em thấy chàng cầm ô đen
Hay là chàng lấy của em ?
Có tiếng các cô cười khúc khích ở bên trong. Khách ngao ngán lắc đầu rồi chuồn thẳng.
Lần khác, có chàng trẻ tuổi mãi tận Sơn Tây qua thăm bạn. Bước đến chiếc cầu tre dẫn vào làng, chàng trông thấy các cô đang ngồi giặt giũ và trò chuyện ở ven sông. Tiếu ngạo là máu chàng, chàng buông lời đùa cợt.
Thương em chả biết để đâu ?
Để vào tay áo lâu lâu lại...sờ.
Tiếng trò chuyện im bặt, một cô ngước lên lanh lảnh đáp lễ.
Thương anh cũng chẳng biết để đâu ?
Để vào khúc gỗ hai đầu sơn son.
Tức là chị nàng muốn để anh chàng vào cái...quan tài đấy quý cụ ạ. Chàng lắc đầu và cũng dông một mạch.
- o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o -
Một ngày đẹp giời nọ. Lại một vị khách nọ từ xa đến đó. Khách nhàn tản đi từng bước khoan thai trên con đường nhỏ dẫn vào làng. Dưới một thửa ruộng, khách trông thấy dăm cô đang thoăn thoắt cắt những nhánh lúa chín. Một hình ảnh trông đẹp mắt vô cùng. Khách đứng lại nhìn thật lâu. Khi khách vừa quay người bước thì một giọng con gái vang lên thánh thót.
Hỡi anh đi đường cái kia
Đố anh anh biết cỏ "nường" bao nhiêu ?
Khách giật nẩy mình, chẳng ngờ các cô ăn nói bạo dạn quá. Nhưng vốn là tay nhanh trí và thông minh, khách cười đáp lễ ngay.
Em về đếm cát bình hương
Bình hương bao nhiêu cát cỏ "nường" bấy nhiêu
Tất cả các cánh tay vịn vào thân lúa ngừng lại một lúc và các cô cùng...đau. Hắn lại đem cát ở bình hương thờ ông Tổ mình mà ví von như vậy thì đau thật. Tức quá, một cô lấy tay nắm vào bông lúa còn tay kia chỉ vào đám cỏ gần đó và trả đũa
Thân chị như bông gạo ở trên cây
Còn em như đám cỏ may bên đường
Rất tỉnh bơ, khách nhìn xuống đám cỏ như tìm kiếm một vật gì. Rồi khách thủng thẳng bước đến vài bước, khom người nhặt một bông lúa đang nằm trên cỏ.
Rồi giời cho gió nổi lên
Cho bông gạo rớt "đè" lên cỏ này
Đau thật, đau thật. Các cô nghiến răng mím môi và cúi xuống tiếp tục...gặt lúa.
- o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o -
Thời Pháp thuộc đim lính khố xanh khố đỏ là nhất. Lương cao việc nhẹ mà lại có oai, cho nên các anh chàng khố xanh khố đỏ xưa hách dịch tác oai tác quái lắm.
Một hôm làng dưới mở chợ Phiên. Lý ở làng trên phải đi qua một quảng đường dài để xuống làng dưolwis bán hàng. Giữa đường là một đồn lính khố đỏ. Đi gần đến đồn, Lý trông thấy một đám lính đang ngồi trước cổng. Bổng một tên chạy vụt ra nắm chặt cổ tay Lý và buông lời chọc ghẹo. Lý tức quá Lý gắt :
Nắm cái gì ? Nắm cái "máu" ấy à ?
Bọn lính cười ồ lên. Tên nắm tay Lý ngượng quá hóa giận, bèn lôi Lý sềnh sệch vào sân đồn và hét lớn.
Mày nói cái "máu" gì đó ! Mày không giải nghĩa ra ông đánh mày chết.
Trông thấy tên lính đang giận điên người và có vẻ muốn đánh thật. Lý run lên vì hoảng sợ. Nhưng là một cô gái khôn ngoan, Lý cố dằn cơn sợ hãi xuống để giải thích sao cho lòng tên lính.
Máu sinh ra vua ra quan
Máu sinh ra bác mẹ chàng chàng ơi
Máu sinh ra bác mẹ tôi
Máu sinh hai đứa ở đời với nhau
Rồi Lý gượng nở một nụ cười với tên lính và tiếp tục :
Xin chàng buông cổ tay ra
Rồi mai em sẽ đi qua chốn này
Chàng mà nắm mãi em đây
Làm sao em biết chốn này là đâu ?
Thế là tên lính phải bỏ tay để Lý đi.
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Ở nhà quê xưa, hầu hết dân làng sống băng nghề nông. Từ sáng sớm ting mơ đẫ dẫn trâu ra ruộng cho mãi đến khi trời chạng vạng tối mới trở về. Thông thường, mọi người mang theo mình chai nước lọc, ít cơm nắm muối vừng hay giá cơm nếp để ăn trưa.
Tại làng nọ, có một anh chàng bản tính nóng nảy, cộc cằn nên bị các cô chòng ghẹo. Một hôm, sau những giờ vất vả cày bừa, anh ta ngồi nghỉ trưa và vội ít cơm nếp ngay bên lề ruộng. Gần đó có một toán dăm bảy cô cũng đang ngồi ăn trưa. Một cô nói lớn cốt để anh chàng nghe.
Gió Nồm là gió Nồm nam
Anh kia có giá cơm nếp ăn tham chẳng mời.
Anh chàng giận run người lên. Miếng cơm nếp vừa trôi xuống cổ họng đã bị tắc tị. Anh chàng đứng phắt đậy khua chân múa tay hùng hổ.
Gió Nồm là gió Nồm đông
Bụng ông còn đói ông không mời mày.
Cả bọn con gái cười ồ lên. Anh chàng càng tức, mặt đỏ gay anh ta quát lớn.
Cười thì hở mười cái răng
Hở ba cái lợi chém cha đứa cười.
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Mình yêu người ta mà người ta không yêu mình, lại còn lấy cái mình yêu người ta ra mà chọc ghẹo là điều đau đớn nhất. Cả Vọi yêu cái Nhớn. Cả Vọi nằm thao thức cả mười đêm để tìm lời vàng ý ngọc mà viết cho cái Nhớn một lá thư tình. Cái Nhớn đọc xong, cái Nhớn đem thư cả Vọi ra để mà bình phẩm một cách đùa cợt với bạn bè. Cái Nhớn hay đi chung với một lũ bạn. Mỗi lần gặp cả Vọi, các cô lại đọc toáng thư cả Vọi lên rồi cười với nhau và còn nói bóng gió là cả Vọi khù khờ ngớ ngẩn, tức quá, một lần cả Vọi không nhịn được liền chạy đến trước mặt các cô lấy tay chỉ vào mặt cái Nhớn và nói lớn.
Em như cục cứt trôi sông
Anh như chó đói ngồi trông trên bờ
Em ơi đừng bão anh khờ
Thầy em ngày trước cũng ngồi chờ u em.
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Cụ Bà với cụ Ông ngày xưa là hay xỏ xiên nhau lắm. Bên tám lạng đằng nửa cân, chẳng ai chịu kém ai cả. Tuy nhiên có một bài chế diễu của các cụ bà sau đây mà Mõ tôi tìm tòi nghiên cứu mãi cũng chẳng thấy bài đáp lại của các cụ ông :
Ba đồng một mớ đàn ông
Mua bỏ vào lồng mà xách đi chơi
Giữa đường quang đứt lồng rơi
Nó bò lổn ngổn mỗi nơi một thằng
Mõ tôi lảm nhảm đọc lại mà thấy đau đớn cái cõi lòng có lẽ các cụ ông là những bậc quân tử nên cười khi không thèm chấp. Nhưng Mõ tôi chả quân tử tí nào vì thày Mõ vẫn nói : " Quân tử Tầu là quân tử dại ", Mõ tôi tức lắm lắm bèn lấy giấy bút ra đại diện các đấng mày râu mà gò lưng thảo một bài đáp lễ như sau :
Năm xu năm ả đàn bà
Xách cổ về nhà để đấy mà sai
Đứa thì đi chợ buổi mai
Đứa thì nấu nướng sao hài lòng ta
Đứa trông nom chó lợn gà
Đứa giặt giũ đứa dọn nhà quét sân
Ăn ở thì phải biết thân
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Tú là người nết na và đẹp nhất trong Phủ. Nhưng như một viên ngọc có vết, Tú bị tật ở một chân từ thưở bé nên phải đi hơi cà nhắc. Dù vậy, hầu hết trai tráng trong làng đều chết mê chết mệt vì Tú. Họ lờn Tú, họ chọc ghẹo Tú. Nhưng luôn luôn Tú phớt tỉnh không thèm nói với họ một lời. Các anh chàng tức lắm bèn để tâm trả thù . Một hôm đi chợ về, ngang qua một đám con trai Tú nghe có tiếng hát.
Lóng lánh như bát nước chè
Đẹp thì có đẹp nhưng què một chân
Tú quay phắc lại, giọng nàng run run vì giận
Anh Hai đó ơi !
Xấu tốt bác mẹ sinh ra
Phượng Hoàng bóng bẩy thây cha Phượng Hoàng
Xấu tốt bác mẹ sinh thành
Quả hôi cũng bầy đặt đành hanh Phượng Hoàng
2.- HÁT TRỐNG QUÂN
Trống quân là một thú tiêu khiển của các cụ ta ngày xưa. Nhiều người đã mê hát còn hơn mê vợ mê chồng. Vào những ngày hội nhất là lễ Trung Thu, Nguyên Đán. Hai bên trai gái trong làng thường tụ tập ở sân đình, mỗi bên cử ra vài người để hát trống quân, đối đáp nhau. Trong các buổi hát trống quân thông thường là một bên hỏi và một bên đáp. Hát trống quân đòi hỏi một trí nhớ dai để có thể nhớ được những gì bên kia đã hỏi, một kiến thức rộng để có thể đáp ứng điều cần thiết là phải có tài về văn chương thơ phú để đặt câu hát sao cho vần. Mõ tôi xin đan cử một thí dụ ngắn.
Có lần bên nam hỏi bên nữ.
Vua Nghiêu có chín người con
Đan Chu là một tám người nữa ai ?
Bên nữ bí. Nhưng có một cô rất khôn ngoan đã thoát ra khỏi câu hỏi hóc búa trên một cách rất tài tình bằng câu đáp sau :
Phận em là gái nữ nhi
Đan Chu cũng đủ hỏi chi tám người
Quý cụ thấy cô này khôn chưa ? Thông minh chưa ?
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Không phải lúc nào cũng chỉ hỏi và trả lời. Nhiều khi hai bên lại ởm ờ trêu trọc nhau. Chẳng han trong một buổi hát trống quân ở làng Nhị Bình tỉnh Lạng Sơn, bên nam ví von :
Đôi ta như ruộng năm sào
Cái bờ ở giữa làm sao cho liền
Đôi ta như thể đồng tiền
Đồng sấp đồng ngữa đồng nghiêng đồng nằm
Đôi ta như thể con tằm
Cùng ăn một lá cùng nằm một nong
Đôi ta như thể con ong
Con quấn con quít con trong con ngoài
Đôi ta như thể con bài
Chồng đánh vợ kết chẳng sai con nào
Đôi ta như đá với dao
Năng liếc thì sắc năng chào thì quen
Đôi ta như bấc với đèn
Bấc thì những muốn làm quen với đèn
Tình ta đã tỏ cùng em
Những mong gá nghĩa bấc đèn sáng chung
Nhưng buồn thay. Hôm ấy nữ bị đàn áp tư đầu đến cuối trước một địch thủ tài giỏi hơn, cho nên một cô nổi sùng đốp chát :
Bao giờ trạch đẻ ngọn đa
Sáo đẻ dưới nước thì ta lấy mình
Bao giờ cây cải làm đình
Gỗ lim ăn ghém thì mình lấy ta.
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Trong một buổi hát nhân dịp lễ Nguyên Đán ở làng thuộc tỉnh Bắc Ninh. Trông thấy bên nữ có một cô mang cái bụng bầu thật lớn, bên nam liền khai thác ngay :
Anh trông thấy bên mình có trống cả rùng
Mình cho anh mượn một lúc anh rung cả hồi
Anh rung một lúc anh thôi
Anh rung một lúc anh trả cô mình ngồi cô mình rung
Không ngờ cô có cái bầu lại là một tay thông minh và nhanh nhẹn và vô cùng chua. Rất điềm nhiên cô ta tiến ra mỉm cười đáp lễ :
Anh Cả anh Hai đó ơi
Em cho anh mượn anh ơi
Đánh trống tơi bời có ý tinh sao
Đánh trống thì phải nhòm vào
Nhìn xem có thủng lỗ nào hay không ?
Kết quả của buổi hát hôm đó là bên nam thua. Thua cay thua đắng. Phe nam ngậm cay nuốt đắng bỏ về. Cô có bầu vẫn chưa buông tha :
Anh về anh nắm lấy đuôi
Anh kêu ủng oẳng em thôi cho về
3.- MẸ CHỒNG NÀNG DÂU
Về nàng dâu với mẹ chồng ở nước ta thời xưa thì khối chuyện để nói. Đây là hai địch thủ mà Mõ tôi nghĩ ít khi thương nhau. Mà cái bà mẹ chồng cũng vớ vẫn thật. Đi năn nỉ cưới vợ cho con về lại rồi lại ganh tị với nàng dâu, vì thấy con trai mình nó khoái vợ hơn khoái mình. Quả là không khá được mấy cái bà già lẩm cẩm, thế là Mõ tôi ra mặt đấy. Nhất vợ nhì trời. Các cô chần chừ gì nữa. Nó đùa nói chứ mẹ Mõ hiền lắm sẽ thương con dâu lắm.
Ngày xưa nàng dâu sợ mẹ chồng một phép chứ dâu đâu có dám dỡn mặt với bà già ông già mình như các cô đợt sống mới bây giờ. Hầu hạ túi bụi quần quật cả ngày còn mệt hơn cả ma-ri-sến ngày nay nhiều. Hơn nữa lại phải làm ra cái vẽ kính nể và thương mẹ chồng mình lắm ( tuy rằng trong bụng lúc nào cũng rủa sao bà không chết quách đi cho nó đở chật... nhà). Còn mẹ chồng lúc nào cũng nhòm ngó để bắt lỗi nàng dâu mà chửi cho sướng mồm và cứ lăm le xúi con mình tẩn vợ. Ôi ! Cái thời cổ của mình sao mà vui đáo để. Mõ tôi xin kể vài chuyện cho quý vị nghe chơi.
Nửa đêm Chị tỉnh giấc cảm thấy bụng mình đang quặn sôi sùng sục. Ui chao ! Không cản thận thì nó... ra bây giờ. Chị ôm bụng rón rén tụt xuống giường thật nhẹ nhàng để chồng và thầy mẹ chồng khỏi tỉnh giấc. Nàng lần mò trong bóng tối để tìm lối ra cầu tiêu, bỗng có tiếng động ở buồng bên cạnh rồi giọng mẹ chồng cấm căn vang lên.
Giờ này mà đi đâu hở chị Cả ?
Chị giật mình. Trời ơi. Bà ấy sao thính tai thế. Đi nhẹ thế này cũng làm bà ấy tỉnh giấc. Chị ngần ngừ không dám lên tiếng vì sợ trả lời là... đi cầu, bà ấy sẽ chửi là đồ ăn nói cẩu thả mất dạy không biết kính trọng mẹ chồng. Nhưng nếu im lặng e bà ấy lại cho là mình lén đi chơi với trai. Suy nghĩ một lúc để tìm lối thoát, chị nhỏ nhẹ trả lời :
Trình cha trình mẹ trình chồng
Con đi tống cái trong lòng con ra
Mấy bà già ngày xưa cái gì thì dốt chứ chửi nhau thì trứ danh lắm, nhất là chửi nàng dâu. Văn hoa bóng bẩy, thâm thúy ra phết, Mõ tôi xin đan cử một thí dụ.
Tại tỉnh Hưng Yên có hai bà ở gần nhau. Cả hai đều thuộc giòng danh giá. Đó là bà Thư và bà Phó.
Vì không có con nên bà Thư nuôi một người con nuôi. Khi anh này lớn, bà chẳng cần tìm đâu ở chỗ môn đăng hộ đối mà cưới cho con mình một cô nhà nghèo nết na chăm chỉ. Ngược lại bà Phó có người con trai mà bà ta rất cưng chiều nên nhất định phải kiếm con nhà quan về làm dâu mới thỏa tấm lòng.
Sau khi cưới vợ cho con mình một thời gian, bà Phó dần dần nhận thấy con dâu mình sao mà dể ghét thế. Có nàng dâu nào luôn luôn làm hài lòng được mẹ chồng đâu. Một hôm nhân cơ hội con dâu mình phạm một lỗi lầm nhỏ, bà Phó lồng lộn lên sỉ vả nàng.
Cha tiên sư bố nhà nó, nhà bà Thư ấy có phước bà ấy nuôi rắn hóa rồng
Còn nhà bà vô phước, bà nuôi con chim Loan Phượng đổi lông hóa cò
Quý vị thấy sao ? Dể nễ chưa ? Văn hoa chưa ? Bóng bẩy chưa ? Thâm chưa ?
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Tại một xã nọ, có bà mẹ chồng sau bao nhiêu cố gắng đã gặt hái được chiến thắng vẻ vang, tức là xúi ông cu con mình nện vợ một trận nên thân. Bà mẹ vợ ở gần đó thấy con mình bị đánh xót ruột quá rta đứng trước cử nhà bà xui gia mà chửi :
Con tao có cưới có cheo
Nó đâu có làm đỉ theo con mày về
Bà mẹ chồng chẳng kém chạy nhanh ra xừng xổ :
Mắc mớ gì mày nói với tao
Nó có vợ nó đánh làm sao tới mày ?
4.- CƠM CHẲNG LÀNH CANH CHẲNG NGỌT
Vợ chồng ăn ở với nhau lâu năm không chóng thì chầy cũng nói xiên nói xẹo chửi bới hoặc tẩn nhau. Từ bé đến nhớn Mõ tôi đã thấy khối anh chị vợ mắng nhau loạn cào cào, nện nhau như cơm bữa. Có khi lại chán anh chồng chị vợ mình đến nổi đi tòm tem với người khác.
Hai tay cầm hai quả hồng
Quả chát phần chồng, quả ngọt phần trai
Đêm nằm nghĩ đến đường dài
Thương chồng thì ít thương trai thì nhiều
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Cụ Lý trưởng là người chức sắc nhất trong làng. Trông Cụ oai phong lẫm liệt lắm, cả làng đều kính nể. Nhưng có một người chả nể Cụ vẫn cứ nắm râu Cụ lôi sềnh sệch mỗi khi Cụ không làm vừa lòng, người ấy là mụ vợ của Cụ. Cụ cũng chẳng dám phàn nàn ca thán gì cả.
Một hôm sạu cuộc tế lễ ở đền Thần Thành Hoàng các vị chức sắc trong làng ngã rượu thịt ra ăn uống. Mãi đến tối tiệc mới tàn, cụ Lý say chếnh choáng bước về. Vừa vào nhà mụ vợ đã chạy ra xỉa xói.
Già đầu mà cứ lang thang
Tiên sư mày chứ ! Cám rang đâu mày
Đang say quên cả sợ hãi. Cụ Lý giận run người túm cổ mụ vợ trả lời.
Cám rang tao để cối xay
Chó ăn không hết thì mày tới ăn
Thế là hai người quýnh nhau.
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Thảo chẳng yêu anh Trương Tuần vì người anh ấy cục mịch quá, suốt ngày chỉ biết cầy với bừa. Nhưng mẹ Thảo bắt Thảo lấy anh ta, mẹ đặt đâu con ngồi đấy, Thảo nào dám cãi lời.
Sống với nhau được ít lâu Thảo càng nãn cái anh chồng mình tệ. Người gì mà lúc nào cũng ngữi thấy toàn mùi mồ hôi dầu, ăn nói thiệt lấc cấc, tính nết thì cộc cà cộc cằn Thảo mới than với bạn bè.
Tiếc thay hạt gạo tám soan
Thổi nồi đồng điếu mà chan nước cà
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Chả hiểu ngày trước tại sao mình lại lấy bu thằng Tí. Nó đúng là đại diện cho những cái xấu nhất của phụ nữ. Vậy mà hồi đó m ình ngu quá mình nào có biết. Anh Cả Nhiêu cứ than thầm như thế.
Chán vợ quá, anh ta bắt nhân tình với một đào nương ca hát ả đào ngày xưa ở phố trong huyện. Một lần anh than thở với cô về những tật xấu của vợ mình.
Tôi tưởng nó mỗi ngày mỗi khá
Ngờ đâu nó mỗi ngày mỗi hư
Đi chợ thì ăn quà trừ
Đi tắm mất yếm khư khư chạy về
Thổi cơm trên sống dưới khê
Chung quanh nhão bét tứ bề cháo hoa
Ăn thì nồi bảy nồi ba
Làm quanh năm chứ ....................
Rửa bát thì ngủ gật cầu ao
Đứa nào nó nói lại bảo tao rức đầu
Ăn nói lẩu nhẩu lầu nhầu
Công anh gánh nước đổ đầu lá khoai
Nói một nó lại cãi hai
Hể động đến nó, nó lại nằm hai ba ngày
Thân anh như thể thế nầy
Nó ăn nó mặc nó dầy anh đây
Chân anh đi đôi giầy tây
Mũi thời cóc gặm chung quanh há mồm
Áo trúc bâu anh ngã màu bùn
Quần thì buộc dúm, gấu mòn thước hai
5.- GHEN TUÔN
Máu Hoạn Thư của đàn bà Việt Nam là khủng khiếp thế giới, mỗi bà ghen một kiểu, kiểu nào kiểu ấy ớn bỏ xừ. Từ giận dỗi chồng bỏ ăn bỏ ngũ đến vác dao phay xin tí huyết tình nhân chồng. Mõ tôi đã chứng kiến cả trăm vụ ghen tuông, mỗi lần chứng kiến xong lại hơn tuần lễ mơ thấy ác mộng. Quý cụ hãy đọc thử " Kiểu Mẫu " chơi.
Chồng là tay hảo ngọt chỉ thích đi tìm của lạ. Vợ khuyên lơn hờn giận mãi nhưng chứng nào vẫn tật nấy. Vợ liền phả ra vài lời châu ngọc để phổ biến cho gái làng.
Con cò trắng bạch như vôi
Ai muốn lấy lẻ chồng tôi thì về
Tôi thời chẳng đánh chẳng chê
Mài dao cho sắc mổ mề xem gan
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Hương Quản đã một vợ sáu con nhưng còn cứng cựa lắm. Vừa giầu vừa khỏe vừa dai. Cụ chàng liền bắt ngay được một nàng gần ba mươi Đào Thị Hảo. Hảo thơm như mít tố nữ. Hảo ngọt như nhãn Hưng Yên. Thế là Hương Quản bỏ bê vợ con suốt ngày cứ quấn quít lấy Hảo. Vợ Hương Quản biết được học tốc chạy đến nhà Hảo và đúng ở ngòai đường mà réo tên Hảo ra chửi.
Ông cầm cờ xanh
Ông đứng đầu ngõ
Ông cầm cờ đỏ
Ông đứng đầu giường
Ông bắt lấy tên
Ông ghi lấy tuổi
Con Đào Thị Hảo
Hai mươi sáu tuổi
Mày chết không ai hay
Mày chết ngày không ai biết
Mày đi sông mày bị đắm đò
Mày đi đường mày bị xe cán
Bố mẹ mày ăn bẩn ăn thỉu, đẻ ra mày
Để mày đi tranh vợ cướp chồng người ta
Cha tiên sư bố con Đào Thị Hảo
Ối con Đào Thị Hảo ơi !
Đau lòng quá, Hảo chịu không được phải chạy nhanh ra quác mắt chửi lại.
Ao rộng thì lắm ốc nhồi
Chồng mày nhan sắc nửa người nửa ta
Ghen lắm thì đút ruột ra
Chồng mày cũng tới tay ta phen nầy
Vợ Hương Quản nhào ngay lại cấu xé đấm đá Hảo. Hàng xóm xúm lại lôi ra. Chị nàng sắn áo sắn quần mà chu tréo.
Măng non nấu mấy gà đồng
Thử chơi một trận xem chồng về ai
Gà đồng nấu mấy măng mai
Thử chửi một trận xem ai được chồng
Không phải tay vừa. Hảo chống nạnh đớp chát lại ngay.
Chửa ra mặt ghen ta còn như vậy
Đã ra mặt ghen ta lấy nhau chửi
U Mõ chỉ kể đến đây rồi ngưng không nói nữa làm Mõ tiếc hùi hụi.Chả hiểu kết quả như thế nào. Ai xé được quần áo ai. Mõ hỏi mãi nhưng U Mõ chả chịu trả lời làm Mõ tiếc ngẫn ngơ.
6.- CÁI ĐAU CỦA KẺ THẤT TÌNH
Các cụ có bao giờ thất tình chưa ? Nếu có xin các cụ đọc kỹ phần này để thêm thấm thía, nếu chưa cũng xin đọc kỹ để thông cảm nổi đau của Mõ tôi nói riêng và những người khác nói chung, những ké đã từng vãi nước mắt ra thổn thức nhìn người mình yêu hí ha hí hởn trèo lên xe hoa về nhà chồng.
Thương nàng như thể thương thân. Thế mà nàng chẳng thấu tình cho, nàng vẫn nằng nặc đòi đi lấy người ta. Và cuối cùng nàng... lấy thật.
Tưởng giếng sâu anh nối sợi dây dài
Ai ngờ giếng cạn anh tiếc hoài sợi dây
Anh Hương Hào và cô Nhan yêu nhau đã được đôi mùa thu. Hai người đã có những đêm dài dựa vai kề má vừa đi vừa thủ thỉ dưới cơn mưa phùn.
Nhưng một ngày xấu trời nọ. Cô Nhan tỉnh bơ đi lấy thầy Thông Ký. Hương Hào cay đắng nằm trằn trọc suốt năm canh để nặn óc thảo vài hàng gởi Nhạn.
Đồng tiền Vạn Lịch thích bốn chử vàng
Công anh dan díu với nàng từ lâu
Bây giờ nàng lấy chồng đâu ?
Anh xin giúp đỡ trăm cau nghìn vàng
Năm trăm anh giúp cho làng
Năm trăm anh đốt giải oan lời thề
Đôi ta má áp vai kề
Tiếng tăm anh chịu em về tay ai
Có em vui một cười hai
Vắng em anh biết lấy ai bạn cùng ?
Từ thuở nào mới lên mười bốn, người cái Thìn đã nẩy nở như hoa vừa hé nụ nom thật là mát con mắt. Và cũng từ thuở ấy Nhượng đã ý đến Thìn.
Để ý đến Thìn, Nhượng phải nịnh bợ Thầy U Thìn từng ly từng tí. Ra sức cầy ruộng giúp, gắng công gánh nước dùm. Nhượng kiên nhẫn lắm, cả nhà
Thìn, Nhượng đèu chiều chuộng giúp đỡ. Ngay cả con chó Mực của Thìn, Nhượng cũng phải vuốt ve từng sợi lông đuôi.
Nhưng có ngờ đâu. Khi vừa đến tuổi tẩn mẩn tò mò, Thìn lại lon ton đi thẳng đến nhà cụ Tiên Chỉ để làm con dâu cụ. Nhượng bèn cay cú.
Công anh đắp đập đe bờ
Để cho người khác đem lờ đến đơm
Vẫn còn xót dạ, lại thêm hai câu nữa.
Công anh xúc tép nuôi cò
Đến khi cò lớn cò dò lên cây
Sau khi Thìn lấy chồng. Có lần Nhượng vừa ở một phiên chợ về đang đi thì gặp Thìn. Nhượng ấm ức nói với Thìn.
Có cô thì chợ cũng đông
Cô đi lấy chồng thì chợ cũng vui
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Cái khoái tỉ nhất của một anh chàng bị người yêu bỏ là được trông thấy vợ chồng hắn chửi bới quýnh lộn nhau suốt ngày cho bỏ tức, nhưng Mõ tôi thì chả nhỏ nhoi như thế đâu. Anh Vượng yêu mợ Hơn, nhưng mợ Hơn bây giờ là bu của cái Chùi, mà cái chùi là con đầu lòng của cậu Hơn. Thế nghĩa là mợ Hơn bỏ anh Vượng để đi lấy cậu Hơn.
Ở với nhau được hai năm, cậu Hơn đâm ra đam mê " Phiện nhất tửu tam và cũng... tửu độc ẩm " tức là cậu Hơn uống rượu cả ngày dù có bạn hay chỉ một mình. Cậu uống vào rồi lời ra, chửi mợ Hơn tới tấp. Lời ra xong đến tay chân ra, nện mợ Hơn tơi bời. Mợ Hơn cứ khóc lóc than thở hoài. Anh Vượng biết chuyện, một hôm gặp mợ Hơn anh bèn trả thù.
Đi đâu mà vội mà vàng
Mà vấp phải đá mà quàng phải giây
Thủng thẳng như chúng anh đây
Chẳng đá nào vấp chẳng giây nào quàng
Vẫn chưa hả giận, anh Vượng lại loay hoay sáng tác mấy vần thơ để loan truyền cho cả làng biết. Trước tiên anh làm hộ mợ Hơn.
Da vàng liếc miệng bình vôi
Ai ơi chuộc lấy thân tôi kẻo hoài
Ước gì tôi được ra ngoài
Để tôi lấy lẽ thứ hai cũng bằng lòng
Rồi tới phiên anh trả lời
Anh ngồi tựa chốn bao lơn
Thấy em phận gái đang cơn lỡ làng
Ước gì anh có lạng vàng
Để anh chuộc lại cjho nàng khỏi tủi thân
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Hiền là một anh học trò trong làng. Hiền thương Thục nhưng rồi Hiền phải ra kinh đô trọ học. Sau khi đậu Thủ Khoa trong kỳ thi Hội, Hiền trở về làng thì đau đớn thay, Thục đã lấy chồng.
Chồng Thục rất vũ phu, hở một tí là đánh đập Thục, thầy mợ Thục sót dạ thương con nên đến chuộc Thục về. Hiền là người rất chung tình ( cũng như Mõ ) nên khi Thục trở về, Hiền đến nhà Thục ngõ lời xin cưới Thục.
Thiện là bạn thân của Hiền. Thiện phản đối cuộc hôn nhân này vì cho rằng người có danh vọng như Hiền mà lại đi lấy kẻ đã bị chồng bỏ là điều không nên. Thiện khuyên can Hiền, nhưng Hiền vẫn cương quyết giữ vững ý định. Thiện tức quá xỏ xiên.
Ra đường thấy cành hoa rơi
Hai chân dậm xuống chẳng chơi hoa thừa
Hiền tỉnh bơ đáp lại.
Ra đường thấy cánh hoa rơi
Hai tay nâng lấy cũ người mới ta
7.- PHỤ NỮ VIỆT NAM ĐÒI QUYỀN SỐNG
Trong những năm gần đây ở Âu Mỹ. Phong trào phụ nữ đòi bình đẳng với cac đấng mày râu bộc phát rồi bành trướng mạnh mẽ. Có lẽ phần đông quý cụ cho rằng tại người ta tân tiến nên mới hành động như vậy. Thế là quý cụ bé cái nhầm rồi. Các cụ bà nhà ta còn văn minh hơn nhiều. Cac cụ bà đã phất động phong trào Nữ nhi đòi quyền sống cách đây cả tám chục năm, từ hồi mà các bà Âu Mỹ còn ngớ ngẫn chẳng biết tí gì.
Một buổi tối nọ nhà hát lớn phủ Vĩnh Tường bỗng nhộn nhịp náo nhiệt lạ thường. Đèn đuốc sáng trưng. Thiên hạ kéo đến mỗi lúc một đông. Đến khi trăng lên cao thì các ghế gỗ trong nhà hát lớn đã không còn chổ trống. Tiếng ồn ò trò chuyện vang to cả một vùng. Thật là đặc biệt, chỉ thấy toàn những cụ già, mụ sồn sồn, chị hơ hớ, cô nho nhỏ và bé gái tí ti. Tức là rặt những phái nữ. Tất cả ở trong hội Phụ Nữ Đấu Tranh Đòi Bình Đẳng. Người nào người nấy mặt bừng bừng sát khí cứ như là nữ tướng sắp vung đao ra trận tiền. Vô phúc cho anh chàng nào lớ ngớ đi vào đó là tiêu.
Một tiếng pháo nổ vang. Chị chủ tịch vác cái bụng bầu ì ạch tiến ra sân khấu ( chị này thường ngày bị chồng dọa bẻ răng cái lưỡi vì tội nói nhiều ). Đứng giữa sân khấu chị lanh lảnh đọc diễn văn khai mạc, một bài lục bát biến thể. Chả có mi-cờ-rô mi-cở-riếc gì cả mà những người ngồi ở hàng ghế cuối cũng phải lùng bùng hai tai.
Ngán thay xã hội hiện thời
Nó xô nó đẩy biết bao nhiêu người vào bể trầm luân
Chị em chúng ta bị áp bức muôn phần
Trong gia đình ngoài xã hội nó coi cái bọn sa quần nào có ra chi
Suốt đời chúng ta chỉ như đứa ngu si
Loanh quanh lẩn quẩn ở phạm vi gia đình
Dù có khôn ngoan cũng chẳng được học hành
Có khôn có khéo cũng phải lánh mình dưới cái bọn đàn ông
Đau đớn thay tứ đức với tam tòng
Bé theo cha mẹ lớn theo chồng
Chồng chết thì lại theo con
Cả đời chúng ta chỉ ra cúi với vào luồn
Công dung ngôn hạnh trăm đường trói buộc thân ta
Quanh năm ta chỉ bạn với chó vịt lợn gà
Sinh cơ lạc nghiệp chỉ tương với mắm muối dưa cà mà thôi
Đau đớn thay cái kiếp tôi đòi
Tôi đòi vẻ nọ tôi đòi vẻ kia
Càng thêm đau đớn ê chề
Càng tâm càng tức càng tê tái lòng
Chị em khắp nước muôn trùng
Sao không nổi dậy đồng lòng mà đấu tranh
Mấy cụ mày râu có ý kiến gì không ? Mồ hôi hột vã ra chưa ?
Phong trào đòi quyền sống tiếp tục dâng cao đến nổi khi kháng chiến chống Tây, các anh Vẹm răng đen bèn lợi dụng nhảy vào ăn có. Thổi các bà lên để dụ các bà vào bưng võ trang dao súng bắn giết với Tây. Quả là không khá nổi mấy cái anh trời đánh này. Con người ta đào tơ liễu yếu vóc hạt sương mai mà các anh cũng chả chừa. Các anh cho phổ biến các câu như sau :
Gái xưa e lệ dịu dàng
Gái nay cầm súng xếp hàng một hai
Gái xưa vòng cổ hoa tai
Gái nay võ phục nịt nai gọn gàng
Gái xưa đi chợ ăn hàng
Gái nay đi chợ ăn gan quân thù
Câu chuyện này là do U Mõ kể lại.
Hèn gì mà hồi Sài Gòn sắp mất, tưởng qua đây không được, U Mõ cả ngày nhìn mấy đứa em gái Mõ mà rưng rưng nước mắt. U nghẹn ngào nói với Mõ : " Việt Cộng nó vào, mày là con giai U không lo. Chứ U thương cái Cú, cái Ngan với cái Vượn lắm. Tụi nó con gái chân yếu tay mềm, từ xưa đến giờ sống sung sướng quen rồi. Quét nửa cái nhà cũng than mệt nhọc, rửa hai cái bát cũng nói mỏi tay. Mong manh yếu đuối như chúng nó làm sao mà vác nổi B.40 với lại súng cối để đi đánh nhau. U lo quá mầy ơi. Càng nghỉ U càng sót cả dạ.
8.- NGƯỜI VIỆT : VUA CHÂM BIẾN
Người Việt ta là dân tộc có óc trào phúng và châm biến nhất, lúc nào cũng chỉ thích chòng ghẹo thiên hạ chẳng chừa người nào. Trẻ không tha mà già cũng bắt, hơn nửa cái lối trêu chọc của các cụ nhà mình thâm bỏ sừ làm nạn nhân chỉ biết cười trừ mà đau khổ. Hồi Mõ còn nhỏ Mõ cứ đi sưu tầm dăm cái cây châm biến độc đáo này, mỗi lần gặp hoàn cảnh thích hợp là Mõ lài lấy ngón tay đua lên má lêu lêu người ta và đọc toáng lên. Bị đá đít bợp tai cả trăm lần mà cũng chẳng chịu chừa, bây giờ Mõ nhớn Mõ khôn ra rồi. Mõ chả dám đứng trước mặt người ta mà chế riễu nữa, nhỡ người ta đánh cho một cái lại mất toi trí nhớ thì khổ. Ghét ai Mõ chỉ việc bỏ mười lăm xu vào hộp tê lê phôn công cộng gọi cho họ. Là tha hồ xỏ xiên mà không sợ bị đòn, vì Mõ lấy tay bịt mũi lại Mõ nói, người ta có biết Mõ là ai đâu. Vốn liếng châm chọc của Mõ cũng nhiều lắm. Để Mõ chỉ cho các cụ nghe nhé.
Các vị thày bói của chúng ta là nhân vật hấp dẫn nhất để thiên hạ chĩa mũi dùi vào. Các vị nói phét trư danh lắm mấy bà mấy cô lắng tai nghe cứ như là quan lại nghe vua phán. Mà các cụ giỏi thật, cứ ỡm a ỡm ờ để việc xảy ra thế nào cũng đúng cả. Bói ra ma quét nhà ra rác mà lị.
Nhà cô có quái trong nhà
Chuồng lợn chuồng gà để cả ngoài sân
Nhà cô có cái cối xay
Bốn chân xuống đất ngõng ngay lên trời
Số cô có mẹ có cha
Mẹ là đàn bà Cha là đàn ông
Số cô có vợ có chồng
Sinh con đầu lòng chẳng gái thì trai
Sau thày bói là các vị sư tuy đã xuất gia mà còn vướng vòng tục lụy. Những vị sư ngày thì tụng kinh gõ mõ khua chuông rất ư là chăm chỉ nhưng đêm về lại cứ nằm trằn trọc mà lẩn thẩn nghỉ đến thí chủ Hồng thí chủ Tuyết...
Ba cô dội gạo lên chùa
Một cô yếm thắm bỏ bùa cho sư
Sư về sư ốm tương tư
Ốm lăn ốm lóc cho sư trọc đầu
Ai làm cho dạ sư sầu
Cho ruột sư héo như bầu đứt giây
Chưa hết còn nữa
Sư đang tụng niệm nam mô
Thấy cô bắt ốc mò cua bên đường
Lòng sư luống những mơ màng
Bỏ cả kinh kệ ra vào bâng khuâng
Thầy Địa Lý lại là người sung sướng hơn thầy bói nhiều, chả ai dám nói thầy sai cả. Thầy bảo : "Xoay cái bếp này ra hướng khác". Thế là hùng hục xách búa đục tường xoay bếp ngay tức khắc. Thầy nói : "Phải trồng cây sung ngay giữa nhà mới ăn nên làm ra được". Lại vác cuốc xẻng ra mà đào nền nhà để trồng sung. Cụ Phó Tổng tỉnh Thanh Hóa có bà vợ tin thầy lắ, cứ thay đổi vị trí của tủ bếp giường xoành xoạch, tức quá cụ Phó bèn đi rêu rao với cả tổng.
Hòn đất mà biết nó năng
Thì thầy địa lý hàm răng cũng chẳng còn
Các ngài quan ngày xưa hống hách kinh khủng. Đối xử với dân cứ như là bố mẹ với con cái. Dân chi phụ mẫu mà lị. Tuy nhiên nhiều khi thấy "con" gái đẹp cũng thèm thuồng chẩy cả nước bọt, rồi lợi dụng địa vị của mình để cưỡng ép người ta về làm thiếp.
Em là con gái đồng trinh
Em đi bán rượu qua dinh ông Nghè
Ông Nghè cho lính ra đe
Trăm lạy ông Nghè em đã có con
Ông Nghè vuốt râu cười tỉnh bơ.
Có con thì mặc có con
Thắt lưng cho tròn mà lấy chồng quan
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Ngày xưa ở làng Mõ có cụ Nhiêu Khê là tay bá hộ giàu nhất Phủ. Năm cụ bà vừa tròn phần hai thế kỷ thì cụ ông bị bệnh táo bón mà chết. Để tang chưa được ba năm thì cụ bà đi lởn anh tá điền Phúc rồi cứ đòi nằng nặc lấy cho được anh này. Anh Phúc là tay đểu cáng tổ nên cũng chẳng tư chối mà cũng không thuận, cứ lơ lững con cá vàng để cuỗm tí tiền cưa cụ bà đi bao chị Dậu. Một hôm gặp cụ Nhiêu Khê ở ngoài đường, Mõ mới trêu cụ.
Bà già đi chợ cầu Đông
Hỏi xem thầy bói lấy chồng lợi chăng
Thầy bói xem quẻ nói rằng
Lợi thì có lợi mà răng chẳng còn
Mõ nói xong cụ Nhiêu Khê nhổ miếng trầu đang nhai và chửi Mõ "Cha tiên nhân cả lò nhà mày. Quân mất dạy".
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Kể từ khi chồng chết, bà Phó Đoan buồn lắm. Người bà gầy rặc hẳn đi vì đêm nào cũng thao thức nhớ chồng. Một hôm bà quen với ông Quản Thủ, một người đàn ông góa vợ ở đầu làng. Đòng thanh tương ứng đồng khí tương cầu, hai người thân nhau ghê lắm. Thế rồi đến ngày đẹp trời nọ, rổ rá cặp la. Bà Phó Đoan dẫn bốn đứa con thơ tếch sang nhà ông Quản ở luôn. Hàng xóm mới chế riễu.
Hỡi thằng cu Nhớn, hỡi thằng cu Bé
Con ra gọi chú vào đây
Để mẹ trao trả cơ nghiệp này mẹ đi
Bố con chết đi trong bụng mẹ vẫn thòm thèm
Mẹ xem quẻ bói còn đàn em trong bụng này
Cũng thòm thèm như bà Phó, nhiều bà góa chồng đã có cháu nội cháu ngoại mà vẫn còn tần mần nghỉ đến cái của nợ đến nổi muốn đọng phòng hoa chúc lần nữa.
Mẹ ơi con muốn lấy chồng
Con ơi mẹ cũng một lòng với con
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Cô Tuyết là con quan Tri Huyện. Cô giàu có đẹp nên cứ kén chọn mãi. Ai cũng chê õng chê eo không chịu lấy. Kết quả là mãi đến năm tròn ba mươi cái xuân cô cũng chẳng biết đời là gì. Ngày nọ, cô nhận được phong ướp hoa lan thơm ngào ngạt. Nhỡ của cây si nào gởi đến cô mát mẻ cả lòng. Nhẹ nhàng cô bóc thư ra, và cô đọc được vài ba câu này.
Mặt trời đứng bóng thì trưa
Cô này lớn thế mà chưa có chồng
Lấy chồng thì lấy chồng đi
Người ta lấy hết lấy chi làm chồng
Lấy chồng thì lấy chồng không
Người ta lấy hết chổng mông mà gào
Gào rằng đất thấp trời cao
Lạy giời thì bỏ cho con tấm chồng
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Từ ngày ông Lý Bí phải lòng cô Thắm, ông chải chuốt kỹ lắm. Theo Tây cơ, com pờ lê cà ra vắt tê đàng hoàng. Cách tuần ông lại ra phố Huyện cạo râu cắt tóc một lần. Thế nhưng theo lơn hoài mà cô Thắm vẫn chả chịu thương đã không thương cô Thắm còn thân tặng ông hai câu thơ sau.
Ông ơi, tôi chẳng lấy ông đâu
Ông đừng hớt tóc cạo râu tốn tiền
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Sáng nay Mõ vừa lóc cóc đi nghe giảng giờ Tân Toán Học đầu tiên. Bà giáo của Mõ đẹp lắm quý cụ ạ. Tóc bà ấy vàng, mắt bà ấy to. Người Mỹ mà sao chẳng béo tí nào mà lại thanh tao uyển chuyển quý cụ ạ. Hôm nay bà ấy dạy Mõ bài Tập Hợp. Dậy xong bà ta bắt Mõ phải cho một thí dụ, đang lúng túng thì chợt nhớ đến một bài vè của cố nhân, Mõ liền áp dụng nhanh nhẩu thưa ngay. " Tập Hợp của những cái xấu là con gái ". Thế là cô giáo cứ híp mắt lại mà cười khoái trá đến nổi cả mười phút rồi gật gù cho Mõ điểm A. Các cụ có biết là bài gì không ạ. Thôi, để Mõ viết ra cho các cụ xem.
Chìa la chìa lẩy
Con gái bảy nghề
Ngồi lê là một
Dựa cột là hai
Nói dại là ba
Ăn quà là bốn
Trốn việc là năm
Hay nằm là sáu
Láu táu là bảy
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Ít có cảnh nào vui mắt bằng cảnh năm chàng cùng ngắm nghé bon chen một nàng. Các cụ có thấy như vậy chăng ? Nhiều chuyện vui buồn bên lề xảy ra lắm, tha hồ các chàng hăm he nhau, nói xiên chửi xéo nhau và đôi khi còn thượng cảng tay hạ cẳng chân đén nỗi vở đầu sứt tay nữa. Để diễn tả cảnh vui đáo để này, các cụ ta ngày xưa đã ví von bằng hai câu rất gợi hình gợi sắc.
Trên giàn mướp dưới giàn bèo
Có một miếng mỡ ba bốn con mèo chạy quanh
Các cụ bà nhà ta thưở xưa ngoan lắm, chuyện vợ chồng hoàn toàn để thầy U định đoạt. Chứ đâu có như các cô bây giờ bắt chước Tây Mỹ, khoái ai thì cứ năn nỉ người ta cưới. Ngày xưa, việc nhân duyên không dựa trên tình yêu thương trai gái mà căn cứ vào môn đăng hộ đối, vào tiền tài quyền thế và danh vọng... Cho nên đã xảy ra nhiều cảnh dỡ khóc dỡ cười, vợ chồng cả đời nhìn nhau mà phát ngấy. Phần đông các cụ bà mỹ miều xinh đẹp thường hay bị thầy U bắt làm dâu những gia đình giàu có quan lại để còn nhờ vả. Các cụ ông dù có khôi ngôi tuấn tú cũng cố mà bon chen được. Các cụ bà bèn bất mãn chế riễu các bậc cha mẹ tham lam tiền tài quyền thế.
Mẹ em tham thúng xôi chiên
Tham con lợn béo tham quyền thế cao
Cho nên mới ép em vào
Bây giờ chồng thấp vợ cao
Như dôi đũa lệch so sao cho bằng
Trong xã hội cổ xưa ở nước ta, có cái điều oái ăm nhất vẫn thường sẩy ra là vợ thì đã lớn hơ hớ cái xuân thì mà chồng còn nhỏ síu suốt ngày rong chơi thả diều chọi dế. Vợ vẫn phải tắm rửa cho chồng, dỗ chồng ăn cơm và thỉnh thoảng còn lấy roi đét vào mông chồng vài cái cho đỡ hư. Mõ bảo đảm với quý cụ là lấy ấy anh chồng còn khù khờ lắm. Tối đến lại lăn ra giường ngáy thẳng một giấc đến sáng chớ nào có biết ngo nghoe ngó ngoáy gì đâu. Tiếc ơi là tiếc !
Chắc chắn các cụ đã nghe đến chuyện này, rồi nhưng có lẽ ít cụ thông cảm được cái "đau khổ" của nạn nhân, tức là các cô phải lấy chồng bé tí ngày trước. Thế thì để Mõ kể cho quý cụ nghe một câu chuyện.
Bích Khuyên, một cô gái thùy mỵ xinh xắn đã làm xao xuyến biết bao anh chàng trai trong huyện. Từ anh tá điền cho đến những bậc văn tài võ giỏi, chỉ gặp nàng một lần là đã phải thương nhớ bâng khuâng. Những lời ong tiếng vẽ thi nhau rót vào tai nàng để mong nàng thương và rung động. Nhưng một ngày nọ, thấy mẹ Bích Khuyên đem gả nàng cho một con giai con Tri Huyện, một cậu bé còn thò lò mũi xanh cả ngày chỉ bắn bi với đánh đáo. Các chàng tiếc ngơ tiếc ngẩn, ấm ức quá bèn cay cú. Viết tặng Bích Khuyên một bài lục bát biến thể, bài thơ đã đi vào văn học sử.
Tham giàu em lấy cái thằng bé tí ti
Làng trên xã dưới thiếu gì trai tơ
Em mang thân cho thằng bé nó dày vò
Mùa đông tháng giá nó mằn co trong lòng
Cũng mang danh là gái có chồng
Chín đêm trực tiết nằm không cả mười
Nói ra sợ chị em cười
Má hồng bỏ quá thiệt đời xuân xanh
Em cũng liều với thằng bé trẻ ranh
Nằm đêm sờ mó quản quanh cho đỡ buồn
Em buồn em lại bế thằng bé lên
Nó còn bé dại đã nên cơm cháo gì
Nó nằm nó ngủ khì khì
Một giấc đến sáng còn gì là xuân
Chị em ơi hoa nở mấy lần
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Thưở trước có nhiều ông bà quái đản lắm, con gái mình đến tuổi cập kê là có người đến hỏi. Thấy anh chàng khôi ngôi chăm chỉ cũng có ý bằng lòng, nhưng kẹt cái là chàng nghèo rớt mồng tơi chỉ khố ôm áo rách. Suy đi nghĩ lại b èn nhủi thầm. "Nó cũng siêng năng chịu khó làm ăn, mai sau thế nào cũng khá. Thôi thì gã quách cho rồi ".
Nhưng không phải thế là xong đâu. Vì anh chàng nghèo không có đủ tiền cưới hỏi nộp cheo, bố mẹ mới bỏ tiền ra để lo cho chàng, thông thường với điều kiện là sau khi cưới chàng phải ở rể một thời gian mà làm lụng như cấy lúa, trồng rau... để trả nợ. Nhiều ông bà bần tiện bỏ sừ, bắt con rể làm vất vả lắm, làm lên làm xuống mà cho ăn uống thì chỉ có dưa khú với cà thâm. Để cho đở tốn dưa với cà lại muối mặn nữa chứ. Trưa cơm với cà tối vẫn cà với cơm, chàng rể bất mãn ben sỏ lá.
Công anh làm rể Chương Đài
Một mình ăn hết mười hai vại cà
Giếng đâu thì dắt anh ra
Kẻo anh chết khát vì cà nhà em
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Ở đời cũng có lắm anh vớ vẫn thật. Con gái đầy cả ra đấy chả chịu ve vãn, mà lại thòm thèm vợ thiên hạ mới kỳ. Nhà người ta có chồng có vợ dàng hoàng yêu thương nhau ra rít, gái có chồng như đinh đóng cột mà cứ lăm le đòi nhổ. Không khá được mấy cái anh chàng này, đầu óc lúc nào cũng chỉ nghỉ đến việc chia Loan rẽ Thúy người ta. Thiên hạ bèn cười rằng.
Cây nhà người quả nhà người
Anh trông mỏi mắt anh chòi mỏi tay
Cơm trắng nhưng gạo người ta
Cỗ bày ngào ngạt nhưng mà có nơi
Ăn sao cho được mà ngồi
Thương sao cho được vợ người mà thương
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Anh Mẹo là một học trò nghèo nàn đói rách. bỗng một hôm chuột sa chĩnh gạo anh được cụ quan Tuần Vũ phong cho cái chức con rể quý. Thế là cuộc đời mấy chốc lên hương. Cao lương mỹ vị cứ tì tì mà chén. Kẻ hầu người hạ tha hồ mà sai bảo. Sướng lắm. Rể quan mà lị. Tuy nhiên chỉ có một cái kẹt nho nhỏ là chị vợ... chả đẹp tí nào. Người to béo đẫy đà cứ đi lạch bạch như vịt. Gái ghiếc gì mà đâu cu ngx thấy lông, lông tay lông chân lông quặm và lông mũi thi nhau chỉa ra tua tủa. Khuôn mặt cô ả là cái khuôn mặt mà vài mươi năm sau Vũ Trọng Phụng đã tả. " Nàng có nhan sắc của một gã đàn ông xấu giai". Tóm lại. Con gái quan trông gớm bỏ sừ.
Thế nhưng Mẹo vẫn cứ khen vợ mình rối rít, khen lấy khen để. Cái gì cũng khen. Nhan sắc thì chim sa cá lặn, tính tình thì dịu dàng nết na , công dung ngôn hạnh thì chẳng ai sánh kịp. Thiên hạ biết chuyện mới đặt thơ.
Lỗ mũi em tám gánh lông
Chồng thương chồng bảo râu rồng trời cho
Đem nằm thì gáy o o
Chồng thương chồng bảo gáy cho vui nhà
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Cách đây gần sáu năm Mõ ở Sài Gòn. Sài Gòn đẹp ; lắm quý cụ ạ. Sài Gòn có chợ Bến Thành này. Có nhà thờ Đức Bà này. Có mấy cái "PÍT-XIN" hay lắm cơ. Mấy cô kỳ cục lắm quý cụ ơi, gì mà cởi hết quần áo chỉ mặc có tí vải nom thích lắm. Hồi đó, chiều nào Mõ cũng mất vài chục mua vé vào đấy để nom các cô mặc tí vải, chứ Mõ đâu có biết bơi. Chả bằng con chó Qún nhà Mõ nó bơi giỏi lắm, loáng một cái là đã từ bên này qua bên kia sông rồi.
Hồi ấy Mõ gặp một cô ở Ma Ri Cu Ri, cô ấy đẹp lắm quý cụ ạ, tóc cô ấy đẹp lắm, mũi cô ấy đẹp lắm, cái gì của cô ấy cũng đẹp lắm. Cứ năm giờ chiều mỗi ngày là Mõ lại ghết cái xe đạp của Mõ ở lề đường Lê Quý Đôn chờ cô ấy tan học. Cô ấy có cái Hông-Đa cũng đẹp lắm, có một chuyện hay kinh khủng, để Mõ kể cho quý cụ nghe.
Mõ đoán chắc với quý cụ là cách đây sáu năm đường Hùng Vương Thị Nghè là con đường bẩn và xấu nhất thế giới. Mùa mưa nước ngập dâng cao cả thước, rác rưởi trôi lêu bêu trên mặt nước đen ngòm trông ghê lắm. Cái cô mà Mõ thích xắn quần dẫn xe Hông Đa mà lội nước mỗi buổi đi học về. Trông tội lắm quý cụ ạ.
Quý vị Nghị Viên, Dân Biểu, Nghị Sĩ kêu ca khiếu nại hoài mà ông Công Chánh vẫn ngoảnh mặt làm ngơ, tình trạng vẫn chẳng có gì thay đổi. Nghĩa là mưa thì vẫn ngập, và thì các cô Mõ thích vẫn lội. Một hôm theo cô ấy về, Mõ thấy giữa con đường ngập nước có cắm một cái bảng thật to trên tấm bảng một cụ đồ nào đó đã chua bốn câu thơ.
Xin ông Công Chánh rủ lòng thương
Gấp sửa giùm cho một khúc đường
Để khỏi tủi lòng dân Lạc Việt
Khi nhìn ba chữ Tổ Hùng Vương
Vài hôm sau đó thì kỳ diệu thay, Mõ trông thấy cả một tiểu đoàn Công Chánh đang hì hục sửa đường đặt ống cống. Mới hay chỉ bốn câu thơ đã đánh bại bao nhiêu lời kêu ca của quý vị, quý cụ trong dân. Thơ phú nhiều khi có uy lực ghê quý cụ nhỉ.
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Hồi các anh ở Mc Kinnrey Hall. Hỡi các cô ở North Hall. Mõ thương các bạn lắm. Nhân dịp xuân về Mõ chúc các bạn thương ai cũng được người ta thương lại, và để kết thúc bài này, Mõ có đôi lời tâm huyết muốn nói với các bạn. Bắt chước các cụ ngày xưa, Mõ xin gói ghém đôi lời này qua vài câu thơ lục bát sau đây. Các bạn đừng có quên nhé. Mõ thương các bạn lắm các bạn ơi.
Giời mưa cho ướt lá môn
Đó ai lấy được giai khôn chốn này
Giời mưa cho ướt lá bàng
Đố ai lấy được gái vàng ở đây
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Kinney thì lấy North Hall
Gái giai thiên hạ các "Đôn" cũng chẳng thèm
- o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - o - - o - o - o - o -
Mõ Sô Su
Nguyễn Ngọc Bảo